متن و منتقد

گفتگوی

وابستگی

محمد انسانی:

در باب وابستگی: وابستگی اصولاً به فرد خارجی تعلق نمی‌گیرد؛ بلکه وابستگی (خصوصاً به طور آشکاری در بزرگسالان) صرفاً به توهم شکل می‌گیرد. ما صرفاً می‌توانیم به ((توهم وجود خویشتن، آن وجودی که عمیقاً در خویشتن طالب آن هستیم و آن ابعادی که در خویشتن به‌وضوح درک نمی‌کنیم، در دیگری))، وابسته شویم و بدین دلیل وابستگی، مدام در معرض مخاطره است و عشق رمانتیک ازآن‌جهت که مبتنی بر چنین توهمی است در ذات خود شکستنی است و اگر انسانِ عاشق موجودی منجمد نباشد و به خویشتن اجازة رشد روانی را بدهد دیریازود شاهد شکست عشق رمانتیک خویشتن خواهد بود.

معشوق هر چه باشد و هر که باشد و با هر مزیتی باشد نهایتاً من نیست و نمی‌تواند حامل انتظارات رؤیایی و کمال‌طلبانه‌ای باشد که من از بهشت درونی خویشتن دارم و بودن با زیباترین و برگزیده‌ترین انسان جهان به‌هیچ‌روی جای ادراک عمیق و درونی من از خویشتن را نخواهد گرفت، گواینکه در کنار بهترین انسان نیز من چیزی که درک می‌کنم ((خودم در کنار اوست)) و نه او، آن‌چنان که واقعاً او هست.

معشوق انسانی‌ست با نگرش‌ها، نیازها و ضعف‌های شخصی خودش که از قضای روزگار من او را متوهمانه موضوع میل خود برای دریافت خویشتن یافته‌ام.

حمید ژیان پور:

طرح‌واره وابستگی نه به‌وسیله "توهم" که از طریق تجربه، تعریف می‌شود؛ بنابراین "وابستگی"، نه با "توهم"، بلکه به‌وسیله چگونگی "تجربه"، شکل می‌گیرد.

عشق و وابستگی، عمیق‌ترین تجربه رویارویی انسان با سوژه بودگی یا وجود است که منجر به برون‌رفت انسان از حضور در سوژه به‌سوی تعلق خاطر به ابژه یا تجربه ابژه می‌شود که در آن توهم راه ندارد.

جنگ و مرگ، سوژه بودگی یا وجود است که انسان را از حضور به‌سوی تجربه ابژه وجود، سوق می‌دهد.

مردها زبانشان در بیان عشق، محکم نیست؛ چون به جنگ می‌اندیشند، چون به مرگ می‌اندیشند. [...]

گفتگوی

سکوت

حمید ژیان پور:

وقتی رنج‌هایت را به زبان نمی‌آوری، به بهترین وجه در حال بیان آن هستی...

زندگی، چالش ارزش‌ها است که در آن ارزش‌های ناپیدا گفتمان غالب رنج پیدا است.

رنج به‌وسیله ارزش‌های اخلاقی به وجود می‌آید. ارزش‌ها، صدای خفته نجوای درون آدمی است که آن را به شعر، فلسفه، هنر و زیباشناسی تبدیل می‌کند.

رنج، آرام می‌آید و در زمین وجود ما می‌روید و ما را می‌رویاند. رنج ما را بر می‌کشد؛ اما ما آن را فریاد می‌زنیم. رنج بهترین نوع مواجهه انسان با ناشناخته‌های درون خویش است.

وقتی رنج را بر زبان می‌آوریم ارزش‌های آن را در زمان محبوس می‌کنیم و ایدئولوژی یا مکتب انسان‌ساز از آن ساخته می‌شود.

وقتی رنج‌هایت را بر زبان نمی‌آوری به بهترین وجه در حال تأمل در هستی معرفت‌شناسانه ارزش‌های برساخته از رنجی که آرام و به‌تدریج در ما رشد کرده است، هستیم.

رنج، رخساره زیبای زندگی است که ما آن را بد بزک کرده‌ایم.

فریاد رنج به جنگ و خشونت می‌انجامد.

می‌اندیشم؛

وقتی رنج‌هایت را به زبان نمی‌آوری، به بهترین وجه در حال بیان صلح و آزادی هستی...

سهیل پرند:

همان حکایت سکوت است و ناگفته‌ها! در این صورت: اگر گوشی شنوا در میان نباشد، چه می‌شود [...]

اخلاق

می‌اندیشم؛

اخلاق، بازنمایی اصالت چالش طبع با طبيعت است كه در معناي زندگي برای آزادی نمايان می‌شود. آزادي، اراده رسيدن به شادي است.

(حمید ژیان پور)

برده‌داری

می‌اندیشم؛

تاریخ برده‌داری همان برده‌داری تاریخ است که تاریخ انسان را می‌سازد...

(حمید ژیان پور)

تمدن / تاریخ

می‌اندیشم؛

تمدن، همان ابژکتیو تاریخ است. یعنی ابژه سوژه ایده‌آل‌های برجای‌ مانده در زبان انديشه بشري كه انسان همواره به آن می‌اندیشیده است...

(حمید ژیان پور)

تاریخ / آزادی

می‌اندیشم؛

انسان به تاريخ می‌بازد تا تاريخ را بسازد و اين بزرگ‌ترین رنج بشر در راه رسيدن به آزادي است.

(حمید ژیان پور)

آگاهی / آزادی

می‌اندیشم؛

آگاهي هميشه به آزادي بازگشت می‌کند.

انسان به آزادي می‌اندیشد درحالی‌که در آن محبوس است.

(حمید ژیان پور)

ارثیه تاریخ

می‌اندیشم؛

میان اختیار انسان و "ارثیه تاریخ"، فاصله‌ای پر نشدنی به وسعت تاریخ اختیار انسان در مقابل اشتیاق تاریخ برای تصلیب آزادی وجود دارد که اراده و اختیار را معنا می کند.

(حمید ژیان پور)

تضارب / تفاهم

می‌اندیشم؛

زن، حال مداوم مرد براي تداوم معناي زندگي است. فهم تفاوت مرد و زن فهم تضارب زندگي در تفاهم زندگي است.

(حمید ژیان پور)

مارکسیسم

می‌اندیشم؛

مارکسیسم نه تخیل فکری و نه دیالکتیک علمی است. ماركسيسم یک توجیه مفصل از ابتدا و انتهای بیان تجربه ناقص تاریخی است که از علم برای کامل‌کردن و بزرگ کردن عظمت ایده آلیستی نقص مادرزادی برای نادیده‌انگاشتن مغالطه متعصبانه ناراستی‌های ذاتی خود استفاده کرده است و در حال تلاش مستبدانه برای کامل نشان‌دادن سودای ساختن آینده است.

(حمید ژیان پور)

حکیم ابوالقاسم فردوسي

می‌اندیشم؛

فردوسي، نماد خاستگاه تماميت زبان ايراني در مقابل تجري سوداي فرصت‌طلبی زمان ایدئولوژی‌های ويراني است كه به ما می‌نمایاند، نور بر سياهي پيروز است.

(حمید ژیان پور)

خليج همیشه فارس

می‌اندیشم؛

خلیج‌فارس، تنها يك نام نيست.

خلیج‌فارس، يك تاريخ است كه با تدليس سياسي تغيير نخواهد يافت.

(حمید ژیان پور)

شفافیت

می‌اندیشم؛

آدم‌ها مثل سنگ‌ریزه ته رودخانه در زیر آب چشمانشان شفاف هستند...

(حمید ژیان پور)

آینده / گذشته

می‌اندیشم؛

جهان اکنون ما بدون آینده زیباتر از گذشته است...

(حمید ژیان پور)

یاد

می‌اندیشم؛

یاد را نسیم باد بهاری بیاورد، دوست‌داشتن شکوفه می‌ دهد...

(حمید ژیان پور)

مرگ

می‌اندیشم؛

مرگ ما را نمی‌میراند.

مرگ، واقعیت زندگی را می‌رویاند...

(حمید ژیان پور)

سحر (15)

می‌اندیشم؛

بيداري، ترجیح آگاهي است.

بیداری سحر بر ظلمت پيكره تاریک ‌شب نور می‌پاشد و روز را انباشته از رجحان آگاهي می‌کند.

(حمید ژیان پور)

سحر (14)

می‌اندیشم؛

سحر، معنايي ناشناخته است.

معاني همواره ناشناخته باقي می‌ماند.

معاني، برساخت ناشناخته و سترگ در آن‌سوی فهم ساده انسان از روزمرگي است كه آدمي را در رنج فهميدن فرومی‌برد.

فروافتادن در رنج فهميدن، تلاش براي ناديده گرفتن پیچیدگی‌های اصالت فهميدن است.

(حمید ژیان پور)

سحر (13)

می‌اندیشم؛

سحر، معنايي براي بازنمود پديدارشناسي تجربه زيسته انسان در پديدايي گفتمان هستي فطرت است.

(حمید ژیان پور)

سحر (12)

می‌اندیشم؛

سحر، رخداد بدون تاريخ است كه در فاصله ميان غنيمت تاريخ روز و شب در حال وقوع فضيلت است.

(حمید ژیان پور)

سحر (11)

می‌اندیشم؛

سحر، تجلي زمزمه عشق به فضيلت زیبایی‌ها و نماد اتوریته حاكميت اراده انسان در برساخت انگاره چيستي معناي زیبایی است كه "بودن" را معنا می‌کند.

(حمید ژیان پور)

سحر (10)

می‌اندیشم؛

در ميانه سود و زيان سوداي روز و شب و در كشاكش چند پارگي رنج بی‌پایان انسان براي رسيدن به آرامش، سحر، معنايي براي خويشتن يابي و تعميق در عناصر گفتمان فطرت بشري است كه انسان را از منيت چند پارگي نقش به شرافت وحدانيت نفس هدايت می‌کند.

(حمید ژیان پور)

سحر (9)

می‌اندیشم؛

سحر، زمان بدون تاريخ است. سحر نقطه عزيمت انسان به‌سوی درك آزادي و رستاخيز رهايي از تعلق به زمان است.

(حمید ژیان پور)

سحر (8)

می‌اندیشم؛

سحر، نماد عظمت سكوت آفرينش در برآمدن لطافت شبنم حيات زیبایی‌های هستي است.

(حمید ژیان پور)

سحر (7)

می‌اندیشم؛

سحر، پنجره‌ای به‌سوی طلوع روشنايي فطرت بيداري است.

سحر، روزنه‌ی عبور از رخوت به فطرت است.

(حمید ژیان پور)

سحر (6)

می‌اندیشم؛

آدمي از سحرگاه تاریخ‌مند فطرت عقلانيت خويش برخاسته است تا اخلاق را در طلوع گستره‌ی بی‌منتهای تكامل تدريجي آن به جلو براند.

(حمید ژیان پور)

سحر (5)

می‌اندیشم؛

سحر، نجواي نسيم آهنگ زمزمه‌ی تغزل عاشق براي بيداري معشوق است.

(حمید ژیان پور)

سحر (4)

می‌اندیشم؛

زندگي با مرگ آغاز می‌شود و مرگ دميدن دوباره سپیده‌دم سِحرآميز فطرت سحر است.

(حمید ژیان پور)

سحر (3)

می‌اندیشم؛

سحر، شروع برخاستن براي درخشش طلوع برجاي ماندن است.

(حمید ژیان پور)

سحر (2)

می‌اندیشم؛

دميدن طلوع روشنايي خورشيد فضيلت عمل، بدون درك عظمت حقيقت سحر ممكن نخواهد بود.

(حمید ژیان پور)

سحر (1)

می‌اندیشم؛

سَحر، پیشاهنگ برآمدن سِحرآمیز روشنی طلوع آفتاب امید است.

(حمید ژیان پور)

زيبايي

می‌اندیشم؛

فراتر از آگاهي،

زندگي، زيستن براي زيبايي است...

(حمید ژیان پور)

صداقت و صمیمیت

می‌اندیشم؛

صداقت و صمیمیت فضیلتی خیرخواهانه نیست که انسان به آن ببالد. اولین و مهم‌ترین وظیفه انسان است که باید با آن ببالد و رشد کند.

(حمید ژیان پور)

برق چشمان عشق

می‌اندیشم؛

برق چشمان عشق، رنگین‌کمان تاريكي است كه عظمت روشنايي را در خود فروبرده است...

(حمید ژیان پور)

خیر / شر

می‌اندیشم؛

خير و شر، مطلق نيست.

شر، نسبيت رو به فزوني است كه ظرفيت خود را براي برساختن انسان بالا می‌برد.

خير و شر در ميان ديالكتيك گفتگوي فضيلت، در حال فزوني و تعميق بخشيدن به معناي انسانيت است.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

خویشتن

حمید ژیان پور

پرسش بسياري از پاسخ‌ها در بيرون از اصالت وجود ما است و خيلي وقت‌ها ارتباطي به ما ندارد.

سادات هاشمی

اما ذهن نمی‌فهمد و دنبال پاسخ است.

حمید ژیان پور

آگاهي از خويشتن به‌وسیله‌ی درك كامل زیبایی‌های پيدا و ناپيداي "خود" به دست می‌آید و شاد كردن "خود" به‌وسیله‌ی "غير خود"، شادي ناقص و ناكاملي است كه خويشتن خود انساني را كامل و باشکوه نخواهد كرد.

سقف و بخت را رها كن. آن‌ها دور هستند. نزدیک‌ترین آدرس براي ديدن "خود" همين "اينجا و اكنون" است.

اگر كسي بتواند ما را به خودمان نزديك كند ارزش نزديكي دارد [...]

فضیلت

می‌اندیشم؛

انسان، خلاصه ناچاري خير و شر است كه بر سرنوشت ابدی فضيلت تحمیل‌شده است.

(حمید ژیان پور)

گفتگوی

اراده حاکمیت تکرار قانون

حمید ژیان پور:

می‌اندیشم؛

رنسانس، آغاز کران گشودگی ذهن از سلطه تاریخ و نماد اراده بین‌الاذهانی در صورت‌بندی تمامیت روح جمعی انسان به‌مثابه آگاهی است که برساخت دمکراسی را ممکن می‌سازد.

مریم علیخانی:

مدرنیته فضا و مکانی خالی از کنترل باقی نگذاشته است. تمام شهرها و روستاها و مترو و قطار و هواپیما، شغل‌ها، و همه چیز در کنترل است. به‌نوعی می‌توان گفت مدرنیتة امروز، به‌مثابه سرمایه‌داری است. نظم نوین اراده‌ای است که همه چیز را تحت کنترل دارد. جهان کندویی است پر از عسل که در دست سرمایه‌داری اداره می‌شود. انسان‌ها در این کندوی تودرتو همچون زنبور کارگر تلاش می‌کنند که سرمایه و سود بیشتر وارد کندو شود.

حمید ژیان پور:

ما باید بدانیم که سرمایه‌سالاری و سرمایه‌داری جهان‌نگر، دو تلقی جداگانه در تاریخ انگاری است.

می‌اندیشم؛

سرمایه‌سالاری، نوعی دارایی مشتمل بر رهبانیت سرخ است که از مرزهای تأمل در عقلانیت حجب، عبور کرده است.

تکلیف با پرسش، وجاهت می‌یابد. تکلیف بدون پرسش، اسارت می‌آورد [...]

گفتگو

انتظار / اصلاحات

محمد محجوب:

بعضی‌ها جوری رأی‌دادن را حیثیتی کرده‌اند که آدم می‌ترسد پای صندوق برود. حیثیتی کردن انتخابات، تحدید آزادی افراد است به شیوه نرم. بعضی از ما هم که خداوندگار شیوه نرمیم.

حمید ژیان پور:

بالارفتن از پله‌های سراشیبی انتظار یعنی فروافتادن در فرجام تلخ انفعال...

از کورسوی روزنه امید، بیکرانگی جهان در حال تغییر را نمی‌توان دید.

انفعال در انتظار یعنی فعلیت مداوم تکرار عمل در دور باطل امید که منجر به طولانی‌تر شدن انتظار می‌شود.

محمد محجوب:

آیا طلب اصلاح نمودن انفعال و بی عملی است؟ چرا و به چه دلیلی، انتظار، مترادف افول از پلکان زمان است؟ [...]

گفتگو

ساختن / برساختن

حمید ژیان پور:

شعر سیاسی، صدای تندیس تاریخ است. صدای تندیس تاریخ است، صدای تحلیل تاریخ نیست.

امینه کازرونی:

متوجه تندیس برساخته هم نشدم. منظورتان الگوها و ارزش‌های وارداتی است که تناسب با فرهنگ میزبان نداشته باشد؟

حمید ژیان پور:

تندیس‌هایی که ساخته می‌آیند تحلیل می‌روند و تندیس‌هایی که برساخته می‌شوند تحلیل می‌شوند (یعنی نو به نو می‌شوند و همچنان گشوده می‌مانند). میان ساختن و برساختن فاصله‌ای است به‌اندازه ماندن و ماندگارشدن [...]

رقص

نازنین؛

به اندامت فرمان بده تا با آفتاب برقصد و با شروع تاریکی بر پیکره‌ی معنای پرشکوه شب بلغزد...

(حمید ژیان پور)

گفتگوی

باور / عقل

حمید ژیان پور:

می‌اندیشم؛

باور به عقل، معنایی عظیم برای زیستن خردمندانه است. غرب در عقل ما و شرق در باور ما معنا می‌یابد. به نظر من تفاوت میان غرب و شرق در تحکم رئالیته فاصله تاریخی که ما میان "باور" و "عقل" به وجود آورده‌ایم، شکل‌یافته است.

مهشید ظفر:

به نظر من در شرق به دلیل عقبه مذهبی و تسلط مذهب بر تمام مسائل اجتماعی از زمان حمله اعراب به ایران که مهد تمدن بود و ازدواج اعراب با کنیزان و زنان ایرانی تأثیر سنتی بر رفتار ایرانیان داشت و آن‌ها را از خودباوری دور کرد و دویست سال حکومت اعراب بر ایران، فرهنگ جدیدی را که شامل تأثر از احادیث و خرافات و اخلاق جدید در خاورمیانه بود شکل داد. تا زمان یعقوب لیث صفاری این جریان ادامه داشت تا آنکه اعراب از ایران رفتند؛ ولی متأسفانه دو نسل کم نیست که فرهنگ عربی را جا انداخته بود. ولی در آمریکا به طور مثل مگر جنگ جنوب و شمال نبود، یا در فرانسه رنسانس باعث حذف مذاهب از تصمیم‌گیری‌های اجتماعی شد و با ورود به عصر صنعت کاملاً حذف شد، ولی متأسفانه در خاورمیانه و شرق هنوز هم خرافات به‌جای عقلانیت ممالک را به‌جای پیشرفت به عقب بردند. به جز کشورهای امارات که خود را با جهان غرب وفق دادند و دین را به‌روز کردند و از مواهب مدرنیته برخوردار شدند [...]

بوسيدن

می‌اندیشم؛

بوسيدن، تنها جان‌پناه سراشيبي سرماي تنهايي است كه انسان را برمی‌کشد...

(حمید ژیان پور)

تخت / بخت

می‌اندیشم؛

طوفان جنگ از غرب به‌سوی شرق می‌وزد زیرا تخت موسی بر آب بود و بخت عیسی بر آه بود...

(حمید ژیان پور)

بی‌وفایی

می‌اندیشم؛

بی‌وفایی، نابودی تدریجی عشق در باتلاق محبت است که غوغای امید را زنده نگه می‌دارد...

(حمید ژیان پور)

زبان ناپيداي تنانگي

می‌اندیشم؛

مرد و زن در آغوش يكديگر زيبايي آزادي را تجربه می‌کنند. زن و مرد وجوهي از زيبايي آزادي را تجربه می‌کنند كه به‌وسیله‌ی نزديكي خودخواسته به وجود می‌آید و تا مرز كران گشودگي زبان ناپيداي تنانگي حقيقت جنسيت به‌پیش می‌رود.

معاشقه، آغاز زبان گشودگي براي بيان زیبایی‌های آزادي است.

زيبايي در حضور، يعني جاري ساختن زيبايي در وجود...

(حمید ژیان پور)

گفتگو

جنگ / پیروزی / فلسفه

حمید ژیان پور

اگر زن‌ها نبودند، شغل اصلي مردها جنگيدن بود.

سادات هاشمی

الان هم فقط جنگ را دوست دارند. بجنگند، بکشند، زخمی کنند و...

حمید ژیان پور

جنگيدن نيازمند فضاي ذهني است كه تا آن اندازه بزرگ باشد كه نويد پيروزي را اميدبخش كند. جنگيدن تنها عينيت كشتن و نابودي ندارد. ما همواره در حال جنگيدن براي بزرگ‌تر كردن استحاله دنياي محدود خويش هستیم. اين می‌تواند معنايي براي اگزيستانسیاليسم نيز باشد.

سادات هاشمی

جنگ‌ها همه برای به دست آوردن پیروزی و غلبه بر دیگری هست [...]

گفتگو

پوچ‌انگاری / انگاره پوچی

حمید ژیان پور:
ابزوردیسم (absurdism)، پوچ‌انگاری نیست. ابزوردیسم، انگاره پوچی است و ازاین‌جهت که زندگی و توانایی انسان را برای جستجوی معنا قوت می‌بخشد، پر معنا تلقی می‌شود.

باور به معنا، انگاره غالب تلاش برای جستجوی معنا است.

مرگ و یا انتخاب آزادانه مرگ (خودکشی)، حرکت مفهومی به‌سوی درک عظمت بی‌انتهای معنای زیستن است و زیستن بدون طغیان معنا، بی‌معنا است.

مریم علیخانی:

بیگانه قبل از سیزیف، محاکمه و دیگر آثار کامو نوشته شده است. رفتار مورسو در بیگانه به دنبال مفهوم جدیدی برای زندگی نیست. در واقع بیگانه به‌تصویرکشیدن پوچ‌انگاری است. نشان‌دادن انسانی است که در بی‌معنایی دست‌وپا می‌زند. جهان مورسو، دنیای پس از جنگ اروپا است. هیچ موضوعی نمی‌تواند انسان پس از جنگ را چندان تحت‌تأثیر قرار دهد.

حمید ژیان پور:

گفتگو با گزاره آغاز می‌شود و با ابهام به‌پیش می‌رود. محور گفتگو صدق یا کذب گزاره نیست در غیر این صورت گفتگوی فلسفی یا مفهومی به‌سوی تغلب مجادله و یا برتری‌طلبی در اثبات صدق و کذب پیش خواهد رفت و هرگونه سعی برای واکاوی مفاهیم عقیم خواهد ماند [...]

شادی

مي انديشم؛

شادي هميشه آن قدر به ما نزديك است كه ما آن را نمي بينيم.

گاهي شادي، پشت ديوار باورهايمان پنهان است.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

اخلاق / هنر / فلسفه

حمید ژیان پور:

می‌اندیشم؛

زیستن اخلاقی، پرمعناترین جلوه ناپیدای هستی است که انسان آن را دردمندانه می‌نمایاند...

پانته آ گلپر:

چرا زیستن اخلاقی تمایل دارد جلوه‌ای ناپیدا از هستی باشد مگر اخلاقی زیستن محل بروز در رفتارها ندارد.

حمید ژِیان پور:

اخلاق، امری معرفت‌شناسانه است با بهتر است بگویم اخلاق، کنکاش معرفت‌شناسانه در فراخنای هستی رو به تزاید انسان است که به‌تدریج به‌وسیله تعامل با محیط به دست می‌آید و موجب تعادل و سازگاری فرد و یا زیست اجتماعی انسان با جهان پیرامون خویش می‌شود.

رفتار اخلاقی، نشان‌دهنده جلوه بیرونی چیستی نوع تأثیرگذاری عمل انسان بر محیط است [...]

گفتگوی

سکوت

حمید ژیان پور:

همواره به این موضوع اندیشیده‌ام که همه چیز میل به‌سادگی دارد و در نهایت همه پیچیدگی‌ها به‌سوی سادگی و گشایش سکوت خواهد رفت.

خودکشی صادق هدایت، منزلت "سکوت" را به ما می‌نمایاند.

امین روزدار:

در خصوص صادق هدایت ، فکر نمی‌کنم فریادی رساتر از خودکشی هدایت را بشود برای او در نظر گرفت و یا تبیین نمود، مگر اینکه سکوت را پر از فریاد و یا سرشار از سخنان ناگفته تفسیر کنیم.

حمید ژیان پور:

قدرت باد به فریاد و عظمت کوه به سکوت است. ما به سکوت پناه می‌بریم تا عظمت را دریابیم. صادق هدایت، خالق انکشاف ذهن جمعی و ایمان فرضی انسان به خویشتن ناپیدای خویش است [...]

گفتگو

تجربه عرفانی / معرفت عرفانی

حمید ژیان پور:

تجربه عرفانی و معرفت عرفانی یکسان در نظر گرفته نمی‌شوند.

فلسفیدن و اندیشیدن و حتی گفتگو دربارة تجربه عرفانی، ممکن نیست و نمی‌تواند مسیر علمی را به ما نشان بدهد.

فلسفیدن و اندیشیدن و گفتگو درباره معرفت عرفانی، امکان‌پذیر، علمی و راهگشا است.

تارا ضیافت:

گفتگو دربارة معرفت عرفانی، یعنی چه؟

با یک مثال لطفاً بگویید یا بیشتر توضیح بدهید؟

حمید ژیان پور:

کاری که حافظ‌پژوهان یا مولوی‌شناسان مانند خانم "انه ماری شمیل" انجام دادند به حوزه معرفت عرفانی مربوط است [...]

گفتگو

انحصار خشونت

علیرضا علیدوستی:

جنبه انحصار خشونت توسط دولت در ایران وجود دارد، یعنی ایران این جنبه از مدرنیت دولت را دارد. لطفاً دلایلتان در نبود انحصار خشونت را ذکر بفرمایید، همین‌طور بفرمایید که ربطش به برگزاری رفراندوم چیست؟

حمید ژیان پور:

دولت مدرن، نه انحصار خشونت بلکه انحصار کنترل خشونت را دارد. یعنی به طور متمرکز، سیستماتیک و نهادینه قادر خواهد بود تا خشونت افسارگسیخته را که موجب برهم‌زدن توانایی نظم‌بخشی که از طریق قابلیت‌های ایجاد قدرت متمرکز سیستماتیک به وجود می‌آید را مختل می‌کند، مهار و کنترل نماید.

علیرضا علیدوستی:

به نظرم بیان شما نوعی تلطیف است و متفاوت با انحصار خشونت نیست. دولت مدرن دارای حاکمیت است، یعنی حق اعمال بالاترین درجه خشونت قانونی را دارد. قادر است اعلام جنگ کند، یا اعلان صلح کند، قادر است خاطیان را مجازات کند یا پول را تعریف کند. این‌ها همه خشونت هستند [...]

جاودانگی

مي انديشم؛

انسان مانند رود در دامنه خاطرات خویش جاری است، او تازگي طراوت ياد را زنده نگه مي دارد و جاودانگي را تجربه مي کند. حقوق بشر، بازگشت به احياي جاودانگي يادمان طراوت روح جمعي باهم بودن انسان ها است.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

اراده / نقش / نفس

حمید ژیان پور:

می‌اندیشم؛

"اراده" چیست؟

"اراده" یعنی رهایی از نقش و آزادی در نفس...

امین روزدار:

من با تعریف شما از "اراده" مشکلی ندارم؛ ولی وقتی می‌گوییم "رهایی از... " رهایی چه چیزی؟ چیستی اراده و جنس آن از چیست؟ آیا "اراده"، جنسش همان آگاهی است؟ اگر آگاهی است پس حتماً یک "قصدیت" یا intentionality باید داشته باشد، آن قصدیت که جزء جداناپذیر آن آگاهی است (که اکنون ما آن را بااراده اینهمان دانسته‌ایم) چیست؟ به عبارتی "اراده" ی ما معطوف به چه چیزی است؟ نفس قرار است "آزاد" شود؛ ولی همین نفس در خلأ نیست، از چه چیز بایستی "آزاد" شود؟ حتماً خواهید گفت (از هفت‌دولت) پس نفس ما تا از جهانش جدا نشود آزاد نخواهد بود، و حالا سؤال اساسی این است که آیا ما انسان‌ها بخشی از همان جهانی که باید از آن جدا بشویم نیستیم؟

حمید ژیان پور:

من در تعریف "اراده"، آزادی در نفس را سبب رهایی از نقش در نظر گرفته‌ام. شما "آزادی از نفس" را مورد نقد قرار داده‌اید. این دو با هم یکی نیستند [...]

گفتگو

امکان آفریدن

حمید ژیان پور:

می‌اندیشم اگر بخواهیم چیزی را به خداوند نسبت بدهیم، نه آفریدن که امکان آفریدن است.

امکان آفریدن نه در زمان است نه در مکان است.

آقای احمد (گروه فلسفی ارغنون):

مفهوم امکان و واقعیت امکان، در خودش زمان را مستتر دارد...

حمید ژیان پور:

وقتی می‌گویید "مفهوم امکان و واقعیت امکان، در خودش زمان را مستتر دارد" استفاده از واژه "مفهوم و واقعیت" به این معنا است که مفهوم و واقعیت را در نسبت خود با خداوند، در نظر می‌گیرید. یعنی مفهوم امکان را با توجه به قابلیت درک در زمان و واقعیت در مکان را آن گونه که انسان می‌تواند آن را بیابد در نظر می‌آورید؛ بنابراین این نسبت تئولوژی از امکان، خداوند را آفریننده یا صادرکننده معرفی می‌کند که در صدر آفرینندگان قرار دارد [...]

گفتگو

اخلاق / تغییر

مریم علی‌خانی:

شوپنهاور برعکس نیچه، فیلسوفی بدبین به زندگی است. معتقد است زندگی انسان تقابل بین خیر و شر است. او زندگی را سراسر تلخی و ناکامی می‌داند و دلیلش را خواسته‌های تمام‌نشدنی انسان ذکر می‌کند، انسانی سیری‌ناپذیر که هیچ‌کدام از خوشی‌ها و کامیابی‌ها او را راضی نمی‌کند، ازاین‌رو انسان همواره دچار ملال است. این کتاب نیز مجموعه‌ای از آموزه‌های اخلاقی، آموزه‌هایی برای کنارآمدن با دیگران، ارتباط بین زن و مرد، روابط انسانی، و نیز کنارآمدن فرد با خودش است. به اعتقاد برخی شارحان، شوپنهاور در مبحث اخلاق متأثر از آیین بودا است و به‌نوعی قصار نویسی با نثری منحصربه‌فرد از ویژگی‌های آثار شوپنهاور است. تمام بخش‌های این کتاب که البته چند فصل دارد، به‌نوعی سراسر آموزه است. در هر فصل، شوپنهاور به یکی از ویژگی‌های انسان پرداخته است. آثار نیچه و جمله‌ای که انتخاب کردید با این کتاب بسیار متفاوت است؛ بنابراین جملاتی که از شوپنهاور انتخاب می‌کنیم در ادامه و ماقبل آن، مطلبی که ناقض جمله مذکور باشد، دیده نمی‌شود. این کتاب دارای شش فصل است که به ترتیب شامل:

۱-تقسیم‌بندی موضوع

۲-درباره آنچه هستیم

۳-درباره آنچه داریم

۴-درباره آنچه می‌نماییم

۵-اندرزها و اصول راهنمای عمل

۶-درباره تفاوت‌های سنین گوناگون

بیشترین آثار شوپنهاور دربارة فلسفه زندگی است و خوانش آن‌ها بسیار آسان و برای اکثر مردم قابل‌فهم است. نیچه اگرچه شاگرد شوپنهاور بود، اما در نهایت به‌نقد برخی نظرات استادش پرداخت، و درکل نیچه بسیار سخت نویس است و مفاهیمی متناقض ارائه می‌دهد، به‌طوری‌که فهم برخی از نظرات نیچه مخاطب عام را دچار اشتباه می‌کند.

حمید ژیان پور:

در نومن شخصیت، تغییر کمی، تغییر تلقی نمی‌شود.

منظور شوپنهاور از شخصیت اخلاقی، شناسه ساختار تشخص اخلاقی است.

تغییر شناسه تشخص اخلاقی موجب فروریختن پایداری پدیداری ساختار شخصیت یا فنومن شخصیت می‌شود. نومن یا اراده معطوف به شخصیت نیست؛ بلکه معطوف به "من" است [...]

رنج

می‌اندیشم؛

آنچه ما را شكست می‌دهد عظمت رنج نيست. ناديده انگاشتن رنج است.

(حمید ژیان پور)

سردرگمي

می‌اندیشم؛

سردرگمي، همه هويت انسان آرزومند است...

(حمید ژیان پور)

روح زيبايي

به هوش باش؛

روح زيبايي را بجنبان …

(حمید ژیان پور)

حال

می‌اندیشم؛

حال ما میان منشوری از تلون، تفنن و تدبر وجوه متنوع زندگی در گردش زودگذر است.

حال خوب و بد، ماندگار نيست...

(حمید ژیان پور)

ارابه تاريخ

می‌اندیشم؛

ارابه تاريخ در سراشیبی‌های شب‌های تاريك حقيقت به‌وسیله طلوع روشنايي فضيلت راه را پیداکرده و به جلو رانده است.

(حمید ژیان پور)

تعدی / تسلی

می‌اندیشم؛

انسان همواره در شوق تعدي است.

جز آنكه خود را به عشق تسلي دهد...

(حمید ژیان دپور)

زندگی - دروغ

می‌اندیشم؛

همه ماهيت زندگي كه انسان آن را درست فهميده است اين است كه ما دوست داريم زندگي به ما دروغ بگويد.

(حمید ژیان پور)

واقعیت

می‌اندیشم؛

واقعیت وجود خارجي ندارد.

واقعيت برساخته عظمت سوژه ذهن ما يا مقدار دريافت ما از ماهيت درك ما از تجربه هستي است.

(حمید ژیان پور)

حقيقت / فضيلت

می‌اندیشم؛

حقيقت، فضيلت را از بین می‌برد.

روح آدمي نه در كسب حقيقت كه در جستجوي فضيلت است.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

حقيقت / فضيلت

حمید ژیان پور

می‌اندیشم؛

حقيقت، فضيلت را از بین می‌برد.

روح آدمي نه در كسب حقيقت كه در جستجوي فضيلت است.

سادات هاشمی

اتفاقاً انسان در همه عمر، دنبال حقیقت است. حال چه آن حقیقت فضیلت باشد چه رذیلت...

حمید ژیان پور

باري اما به نظر من اين با روح انسانيت همساز نيست.

سادات هاشمی

بله. انسان حقیقت را جستجو کرده و چون به آن دست پیدا می‌کند، یا انکارش می‌کند یا نادیده می‌گیرد و یا سرکوبش می‌کند و نمی‌تواند آن را بپذیرد. حقیقت در بیشتر مواقع، تلخ و غیرقابل‌قبول است [...]

آزاداندیشی

می‌اندیشم؛

آزاداندیشی آن است كه اجازه ندهيم تاريخ به‌جای ما سخن بگويد...

(حمید ژیان پور)

تاريخ مظلوميت مبارزه

می‌اندیشم؛

کوچه‌های بی‌نام‌ونشان تاريخ آن‌قدر ما را به‌اشتباه انداخته است كه ما اكنون يك نام براي همه تاريخ با عنوان "تاريخ مظلوميت مبارزه"، انتخاب کرده‌ایم و نمادهاي آن را به‌اندازه تاريخ بزرگ نموده‌ایم.

ما خود را برگزيده خداي تاريخ می‌دانیم.

(حمید ژیان پور)

حدود تاریخی

می‌اندیشم؛

حلول در قضاوت‌های برجای‌مانده تاريخ، ما را تا ابد گرفتار حدود تاريخي خواهد كرد كه از متن آن رواياتي بدبينانه برعلیه آينده بيرون خواهد آمد.

(حمید ژیان پور)

عقل رسواشده

می‌اندیشم؛

بدون احساس، هر عملي تحقق نايافته است.

احساس، عقل رسواشده است.

(حمید ژیان پور)

تلخ‌ترین تراژدی تاريخ

می‌اندیشم؛

جنگ، تلخ‌ترین تراژدی تاريخ است كه برتری‌طلبی‌های تاریخی آن را به وجود آورده است.

جنگ، پيش از آنكه آشكار بشود همواره در اراده ایده آلیته پنهان تاریخ، در حال شكل یافتن است.

فهم اراده پنهان جنگ، خرد سياست است.

(حمید ژیان پور)

رنجیدگی و فرهیختگی

ای دریغا...

دنیا هیچ وقت به خود چون این زمانه، بی وفایی و بی مهری ندیده است. آدم های تنها و خسته ی این زمانه، از همه چیز و از همه کس بریده اند.

بیش از هر زمانه ای لاف عشق و محبت و وفا، صداقت و درستی، بیداد می کند و مدعیان پر ادعا، بر طبل صداقت و راستی می کوبند.

نقاب ها پر رنگ تر گشته و آن چنان بر صورت ها نشسته که دیگر امیدی به افتادن آن ها و نمایان شدن صورت واقعی آدم ها نیست. آدم ها با نقاب هایشان یکی شده و در آن حل شده اند.

هیچ چیز واقعی نیست، درست مثل آنچه در دنیای مجازی واقعی نیست، نام ها دروغین، چهره ها ساختگی، عناوین دروغ و حرف ها زیبا اما تهی از معنای راستین.

دل آدم ها برای خود گم کرده شان تنگ شده است. آدم ها در این گم گشنگی و سرگشتگی، حیران، خسته و درمانده اند. انسانیت به فراموشی سپرده شده است. چگونه آدمی که در خود گم گشته و حیران است، می تواند دست دیگری را بگیرد و ادعای همدلی و شفقت داشته باشد.

چگونه آن که به خود رحم ندارد، می تواند به دیگری رحم آورد؟ آنکه به خود دروغ می گوید، چگونه می تواند از دروغ گفتن به دیگری سر باز زند؟

آنکه خود را فریب می دهد، چگونه نتواند دیگری را فریب دهد؟

وقتی در دروغ و فریب و خیانت به خود، با نقاب و ادعای فرهیختگی و انسانیت دست و پا می زنیم، عجیب نیست اگر دیگران را نیز با خود در این راه، غرق کنیم.

با خود می اندیشم که دیگر رویای آدمی نباید آزادی باشد، بایستی انسانیت باشد.

(سادات هاشمی)

تكرار قانون

می‌اندیشم؛

در حاكميت اراده تكرار قانون، همواره دو چيز از بين می‌رود: علم و حلم...

(حمید ژیان پور)

رنسانس

می‌اندیشم؛

رنسانس، آغازكران گشودگي ذهن از سلطه تاریخ و نماد اراده بين الاذهاني در صورت‌بندی تمامیت روح جمعی انسان به‌مثابه آگاهی است که برساخت دمکراسی را ممکن می‌سازد.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

رنج / معنا

سادات هاشمی

"تا زمانی که رنج التیام پیدا نکرده، بخشیدن بی‌معنی است."

حمید ژیان پور

رنج در اختیار ما نیست تا آن را التیام ببخشیم.

سادات هاشمی

رنج ممکن است برخلاف خواست ما و بی‌اختیار، به ما تحمیل‌شده و ممکن است حتی رنج از طرف خودمان به ما تحمیل شود، اما التیام این رنج نه صد درصد، اما تا حدودی در اختیار ما هست.

حمید ژیان پور

رنج اگرچه آرزو می‌آفریند اما این رنج بزرگی است که آرزوهای ما را بی‌معنا می‌کند [...]

خیال / گمان

می‌اندیشم؛

عشق به‌مثابه تنهایی است... مردي كه خيال را گمان می‌کند، "من" خويش را در حسرت "گمان"، به آسمان می‌فرستد.

(حمید ژیان پور)

درد

می‌اندیشم؛

درد، كوله بار رنج سنگينی است كه مقصد ندارد ...

(حمید ژیان پور)

عقل

می‌اندیشم؛

ما براي عقل، آغاز يك سكوت كوتاه هستيم...

براي فهميدن تلاش كنيم نه براي فهماندن...

(حمید ژیان پور)

رئاليته تاريخ

می‌اندیشم؛

ما بيشتر از روشنفكراني لطمه دیده‌ایم كه راه‌های تاريخ را نشان داده‌اند و راه‌حل‌های تاريخي را به ما می‌نمایانند...

رئاليته تاريخ، تنها حقيقت بی‌بازگشت است كه در انجماد تاريخ باقي خواهد ماند.

(حمید ژیان پور)

سنگر تعصب

ما به‌وسیله تاريخ ساخته نمی‌شویم. ما تاريخ را می‌سازیم.

سوررآليسم، گفتمان زبان برجای‌مانده هويت روح جمعي است كه از ديرباز براي گريز از منولوگ جبر تاريخ، فراسوي ايده در حال جستجوي واقعيت زبان انسان براي ساختن سوژه است.

رمان، زبان گفتمان سوژه است و بايد بتواند از منولوگ تاريخ عبور كند.

می‌اندیشم؛

سطور باريك اسطوره‌های سترون تاريك تاريخ، سنگر تعصب است.

هويت را بايد از گفتگوي تمدن آغاز كرد...

(حمید ژیان پور)

قوت تحمل / قدرت تأمل

می‌اندیشم؛

هيچ فيلسوفي را نمی‌توان سرزنش كرد وقتي توانسته باشد شعري سروده باشد يا رؤیایی را بويیده باشد كه بتواند قوت تحمل را به قدرت تأمل تبديل كند.

(حمید ژیان پور)

گفتگو

تفکر

سادات هاشمی

"تفکر تنها از جایی شروع می‌شود که بدانیم عقل که قرن‌ها ستایش‌شده سرسخت‌ترین دشمن تفکر است."

حمید ژیان پور

اينجا منظور عقل محض نيست بلكه عقل امرونهی است. شايد اينجا منظور، يك وجهي از اخلاق هم باشد.

سادات هاشمی

مگر کار عقل جز این است؟ تشخیص خوب و بد و بعد امرونهی.

اگر منظور اخلاق باشد، چرا عقل به‌کاررفته است؟ به نظرم عقل لازم است اما کافی نیست، این تفکر است که به کمک عقل می‌آید [...]

غوغای خودشیفتگی استدلال

می‌اندیشم؛

در آن‌سوی غوغای خودشیفتگی استدلال، انتزاع انديشگي، مغلوب اشتياق انگيختگي برای سودای برتری‌طلبی در آگاهی‌های ناتمام تاریخی است...

(حمید ژیان پور)

نقاب حقيقت منطق

می‌اندیشم؛

ما در پشت نقاب حقيقت منطق، پنهان‌شده‌ایم.

اما در منطق فلسفيدن نه حقيقت وجود دارد نه نقاب وجود دارد.

ما برای عقل، آغاز یک سکوت کوتاه هستیم...

(حمید ژیان پور)

گفتگو

فاصله / زندگی

حمید ژیان پور

می‌اندیشم؛

زندگي، نیم‌نگاهی ميان دو فاصله است.

فاصله‌ای كه تو آن را درك کرده‌ای

فاصله‌ای كه آن را درك نخواهي كرد...

سادات هاشمی

درک فاصله یعنی جدایی و عدم درک آن یعنی سوءتفاهم [...]

لذت

می‌اندیشم؛

لذت، سرآغاز رنج است.

رنج اكنون ما، لذت بی‌دوام گذشته است...

(حمید ژیان پور)

گفتگو

غریزه مرگ و زندگی در بوف کور

صادق هدایت

دیگر نمی‌توانم دنبال این سایه‌های بیهوده بروم، با زندگانی گلاویز بشوم، کُشتی بگیرم -شماهایی که گمان می‌کنید در حقیقت زندگی می‌کنید، کدام دلیل و منطق محکمی در دست دارید؟

من دیگر نمی‌خواهم نه ببخشم و نه بخشیده بشوم، نه به چپ بروم و نه به راست.

می‌خواهم چشم‌هایم را به آینده ببندم و گذشته را فراموش بکنم.

حمید ژیان پور

می‌اندیشم؛

ما براي ادراك فرض بيهودگي به چيزي فراتر از بيهودگي نياز داريم...

سادات هاشمی

اندیشه آدمی زمانی بیهودگی را می‌پذیرد که چیزی فراتر از بیهودگی نیافته است و نمی‌خواهد با دلایل موهوم، حقیقت موجود را طوری دیگر نمایش دهد؛ بنابراین بی‌شک برای آدمی، در بیهودگی نیز معنا و مفهومی نهفته است [...]

تمناي حضور

می‌اندیشم؛

نیمه‌روشن وجود زن، تمناي حضور وجود ناپيداي مرد است كه نبايد آن را ناديده گرفت.

ايستادن در مقابل زن، ناديده انگاشتن يا نابود كردن تمناي حضور وجود ناپيداي شرافت مردانگي است.

(حمید ژیان پور)

تب دلتنگی

لبت، تب دلتنگي است

در تلاطم رنگ‌ها

در تصادم غم‌ها

در آواز قناری‌ها

و در بازتاب تلاقي آفتاب و باران

رنگین‌کمان بالاي سرت به رنگ تب لبت حسرت می‌برد

لبت، تب دلتنگي است.

(حمید ژیان پور)

موسیقی

می‌اندیشم؛

موسيقي، زبان آهنگين و فاخر براي بيان آتشين و عاجل دوستت دارم است.

(حمید ژیان پور)

از جنس باران

نسيم نفس‌های زني از جنس باران بر صورتم طراوت می‌پاشد

و من بی‌حرکت می‌مانم تا او بماند

در حال سرودن هستم. با باران...

صدايش را می‌شنوی؟

وقتي از آسمان بر سقف دلم فرود می‌آید صدايش آهنگين و لطيف است

تو او را خوب می‌شناسی

او از جنس توست...

(حمید ژیان پور)

گفتگو

تناقض

حمید ژیان پور

"خود"، موضوع تناقض است. بدون موضوعيت "خود"، تناقض معنا نمی‌یابد. حيوان، نبات و جماد در تناقض با "خود" نيست...

سهیل پرند

آیا نباید فرض را بر این بگذاریم که: در این جمله غرض از «خود»، حیوان، نبات و جماد نیست و صرفاً متوجه انسان است؟

حمید ژیان پور

انسان را نمی‌توان از تناقض تهي كرد. يعني انسان را نمی‌توان از خود تهي كرد.

سهیل پرند

منظور من اشاره شما به معین نبودن اشاره «خود» به انسان بود و شما به حیوان و نبات و جماد اشاره کردید. [...]

گفتگو

اخلاق / زبان / فرهنگ

حمید ژیان پور

واقعیت دانستنی نیست... واقعیت، ماندنی است...

پانته‌آ گلپر

موافقید به‌جای ماندنی بگوییم سرایت کردنی است؟

چراکه در مدرنیته واقعیت امر ثابتی نیست و به انحای گونه‌گون، شکل عوض می‌کند، مهم‌ترین خصلت آن شاید به‌نوعی همان سرایت کردن و رخنه کردن است.

حمید ژیان پور

سابژكتيو جوهره عقلانيت متشكل از سه واقعيت ماندگار است كه در تعامل با يكديگر قرار دارد: فلسفه، هنر، اخلاق.

به‌طور مثال ما با دانستن هنر، هنرمند نمی‌شویم. بلكه بايد واقعيت هنر، يعني ماهيت برساخته تعامل سه جزء جوهره عقلانيت، در ما موجب نو به نو شدن يا ظهور نسبيت ماهيت برساخته "واقعيت" بشود.

سابژكتيو جوهره عقلانيت با دانستن به دست نمی‌آید. واقعيت، دانستني نيست. واقعيت ماندني است [...]

تنهایی

می‌اندیشم؛

عشق در تنهايي متولد می‌شود...

(حمید ژیان پور)

احساس مردانه

می‌اندیشم؛

احساس مردانه، حس تصاحب زيبايي است.

حس تفوق بر خودخواهي است.

(حمید زیان پور)