متن و منتقد

تاريخ مظلوميت مبارزه

می‌اندیشم؛

کوچه‌های بی‌نام‌ونشان تاريخ آن‌قدر ما را به‌اشتباه انداخته است كه ما اكنون يك نام براي همه تاريخ با عنوان "تاريخ مظلوميت مبارزه"، انتخاب کرده‌ایم و نمادهاي آن را به‌اندازه تاريخ بزرگ نموده‌ایم.

ما خود را برگزيده خداي تاريخ می‌دانیم.

(حمید ژیان پور)

حدود تاریخی

می‌اندیشم؛

حلول در قضاوت‌های برجای‌مانده تاريخ، ما را تا ابد گرفتار حدود تاريخي خواهد كرد كه از متن آن رواياتي بدبينانه برعلیه آينده بيرون خواهد آمد.

(حمید ژیان پور)

تلخ‌ترین تراژدی تاريخ

می‌اندیشم؛

جنگ، تلخ‌ترین تراژدی تاريخ است كه برتری‌طلبی‌های تاریخی آن را به وجود آورده است.

جنگ، پيش از آنكه آشكار بشود همواره در اراده ایده آلیته پنهان تاریخ، در حال شكل یافتن است.

فهم اراده پنهان جنگ، خرد سياست است.

(حمید ژیان پور)

رئاليته تاريخ

می‌اندیشم؛

ما بيشتر از روشنفكراني لطمه دیده‌ایم كه راه‌های تاريخ را نشان داده‌اند و راه‌حل‌های تاريخي را به ما می‌نمایانند...

رئاليته تاريخ، تنها حقيقت بی‌بازگشت است كه در انجماد تاريخ باقي خواهد ماند.

(حمید ژیان پور)

سنگر تعصب

ما به‌وسیله تاريخ ساخته نمی‌شویم. ما تاريخ را می‌سازیم.

سوررآليسم، گفتمان زبان برجای‌مانده هويت روح جمعي است كه از ديرباز براي گريز از منولوگ جبر تاريخ، فراسوي ايده در حال جستجوي واقعيت زبان انسان براي ساختن سوژه است.

رمان، زبان گفتمان سوژه است و بايد بتواند از منولوگ تاريخ عبور كند.

می‌اندیشم؛

سطور باريك اسطوره‌های سترون تاريك تاريخ، سنگر تعصب است.

هويت را بايد از گفتگوي تمدن آغاز كرد...

(حمید ژیان پور)

تاریخ اندیشی

می‌اندیشم؛

واكاوي در تاريخ، كاويدن حقيقت در تاريخ نيست.

در تاريخ انديشي، باور به هستي حقيقت يكجا به دست نمی‌آید.

بازگشت به تاريخ، بازگشت به اصالت تفكر درباره موضوع حقيقت بدون تاريخ است.

به دست آوردن هستي حقيقت به‌عنوان حقيقت شدني يا ابژگي، ممكن نيست اما تفكر در موضوع تاريخ يعني وقايع تاريخي كه موجب تأمل در هستي حقيقت می‌شود براي ذهن ما هميشگي يا سوژگي دارد.

به نظر می‌رسد سخن گفتن درباره‌ی حقیقت وقایع تاریخی، صرفاً سخن تاریخی است و نه اندیشیدن تاریخی...

ما با گذشتگان به حقیقت گذشته دست نمی‌یابیم ما با گذشتگان درباره‌ی موضوع حقیقت آینده می‌اندیشیم. چنین رویکردی به تاریخ، تاریخ اندیشی آینده است...

(حمید ژیان پور)

تقبيح / تنزيه

می‌اندیشم؛

تاريخ را با تصاوير و تعابير نمی‌شود ترجمه كرد.

به نظر می‌رسد ما چيزی را تقبيح می‌کنیم كه تصورمان آن را تنزيه نكرده باشد.

(حمید ژیان پور)

سایه تاریخ

می‌اندیشم؛

سایه‌ تاریک تاریخ با درخشش آفتاب گذشت زمان، بزرگ می‌شود، عظمت می‌یابد. سایه‌های سترگ، واقعیت را می‌بلعد و تاریخ، انسان را می‌سازد...

تاریخ را نه از زمان که از زبان باید آغاز کرد...

(حمید ژیان پور)

تحكم جبر تاريخ

می‌اندیشم؛

در تحكم جبر تاريخ، انتفاع حقيقت، انتهاي حقيقت است.

دموكراسي، تبیين مسير روشن عبور از تحكم جبر تاريخ است.

(حمید ژیان پور)

گرمخانه تنور توسعه سياسي اجتماعي

می‌اندیشم؛

اگر گرمخانه تنور توسعه سياسي اجتماعي در ايران پس از قاجار، سربينه داشت، روشنفكران روشني می‌یافتند اما برنمی‌تافتند.

مشروطیت، شکل‌گیری قانون نیست، مشروطیت، برساختن اصول برابری فرصت‌ها است که به‌تدریج رشد می‌یابد و امکان تغییر را به وجود می‌آورد.

اصطلاح قدرت مشروط، مغالطه است.

موضوع مشروطیت، قدرت نیست. موضوع مشروطیت، فرصت است.

مشروطیت، الزام به شروط نیست بلکه اصرار بر اصول است. اصول برخورداری قانونمند از امکان برابری فرصت‌ها برای رجحان قابلیت‌ها...

(حمید ژیان پور)

تخت تاريخ

می‌اندیشم؛

کمونیست‌ها مدعيان رسواي تاریخ‌اند كه بر تخت تاريخ نشستند و به بخت تاريك باختند...

(حمید ژیان پور)

گفتگو

استناد تاریخی

محمود قناعتی

من ترور رئیس دولت مشروطه، علی‌اصغر خان اتابک و نیز ترور پادشاه مشروطه، محمدعلی شاه، توسط مجلس و عدم پاسخگویی بلکه نطق‌هایی در دفاع از این اقدامات را دلیل کمی بر اقدام به تعطیل ساختن مجلس نمی‌بینم. احتمالاً شما این اقدامات را نمی‌خواهید در نظر بگیرید یا شاید ترور سران مملکت توسط پارلمان برای من نوعی اقدام عجیبی است و در دنیا چیز نرمالی بوده! الله‌اعلم.

آفتاب پرست

آن‌هم قانون داشت. می‌توانست با دلیل قانونی با عوامل ترور برخورد کند. شما اگر پرده تعصب مانع نبود، از به توپ بستن فله‌ای نمایندگان ملت دفاع نمی‌کردید. کشتن انسان بی‌گناه، جنایت است خواه ناصرالدین‌شاه بکشد، خواه رضاخان، خواه خمینی. چه فرقی دارد؟ لطفاً عینک‌های رنگی را بردارید [...]

ارابه تاریخ

می‌اندیشم؛

تاریخ به‌مثابه ارابه‌ای است که ما آن را حمل می‌کنیم...

ما گاهی بر خود تازیانه می‌زنیم...

(حمید ژیان پور)

تعارض

می‌اندیشم؛

نظام معنایی باید نزد فرد ساخته بشودتا اینکه شکل بگیرد. تاريخ تحولات اجتماعي، تاريخ پویایی‌های دروني است كه در آن تعارض، سنتز تعادل است...

(حمید ژیان پور)

سیمای روشن / تاریک تاریخ

می‌اندیشم؛

سیمای روشن تاریخ، بازتاب جهت مشترک ایدئولوژی به‌سوی حقیقت مسلط است.

حقیقت اما ثابت نمی‌شود بلکه وظیفه انسان آن است تا از حقایق مسلط تاریخ، فارغ بشود.

عظمت ناپیدای تاریک تاریخ، پلاريزه (polarize) يا بازتاب جهت مشترك به‌سوی ايدئولوژي ندارد... رؤیای تاریخ، تاریک است...

(حمید ژیان پور)

مشروطه

مشروطه‌خواهی، تجددخواهي يا تصویرسازی مظاهر نوظهور تمدن غرب نبود.

مشروطه، هم‌آوایی موزون بلنداي عظمت صداي فروخورده گستره روشن فرهنگ شرق با مظاهر نوظهور تمدن غرب بود.

(حمید ژیان پور)

عظمت ناپيداي تاريك تاريخ

می‌اندیشم؛

سيماي ديباي تاريخ، سجده‌گاه بت‌پرستان است

و عظمت ناپيداي تاريك تاريخ، جولانگاه انديشمندان است.

ما به تاريكي بيش از روشنايي محتاجیم...

(حمید ژیان پور)

تسلط / تفكر

می‌اندیشم؛

بديهي است آگاهي، زبان تسلط است؛ اما تفكر، زبان سلطه نيست. تفكر، زبان گفتگو است...

آگاهي و ترجيحات مسلم تاريخي، زبان سلطه است. تصديقات تاريخي آگاهی‌بخش است.

آن بخش از تاريخ كه در آن آگاهي به جريان جاري تفكر (يعني ديالكتيك گفتگو) تبديل می‌شود، زبان تفكر است.

تفاوت ميان تسلط و تفكر حدفاصل ميان پنداره و انگاره است...

(حمید ژیان پور)

داده‌های تاریخی

می‌اندیشم؛

داده‌های تاریخی برگرفته از واژه‌های تاریخی است... داده‌های تاریخی را نمی‌شود با باورهای تاریخی بیان کرد...

(حمید ژیان پور)

رنسانس

رنسانس وقتي پيروز شد كه كليسا مغلوب شد...

رنسانس دگردیسی كليسا نیست.

رنسانس از بطن كليسا اتفاق نيفتاد. رنسانس از متن عقلانيت جامعه تحت تحجر و تحكم كليسا كه ناديده گرفته‌شده بود به وجود آمد.

كليسا اگرچه تغيير مسير داد و راه خود را به‌سوی جامعه دمكراتيك و عقلانيت تصحيح كرد اما این‌همه به‌وسیله رنسانس اتفاق افتاد.

رنسانس، انقلاب علمي، هنري و تحولي به‌سوی خردگرايي و انسان‌مداری است كه كليسا همواره با آن مخالف بود و به‌تدریج بيش از سه قرن طول كشيد تا به سرانجام برسد.

خرافه گرایی، سخت‌گیری و تعصبات دینی الهام‌بخش رهایی به‌سوی رنسانس نبوده است. منبع تحولات فکری رنسانس از خاستگاه بداهت تاریکی برخاسته است. شک، مفهومی برای بداهت تاریکی است. کلیسا اما در روشنایی دین راه می‌پیمود...

(حمید ژیان پور)

رنگ و فرهنگ

(دکتر فرمان فرضی)

ترک خوب ایرانشهری!

ترک خوب ایرانشهری درواقع تورک نیست فقط از پدر و مادری ترک متولدشده او لزوماً آدم بد یا گناهکاری نیست. او درواقع یک قربانی است. قربانی یک نسل‌کشی فرهنگی مخوف و جنایت‌کارانه. اگر در مدرسه به‌جای فردوسی، فضولی می‌خواند، ای‌بسا الان یک فضولی‌شناس برجسته بود. اگر در رادیو به‌جای مرضیه صدای ربابه و شوکت را می‌شنید ای‌بسا الان عاشق موسیقی آذربایجان بود. اگر اوزئییر حاجی‌بیگ‌اوف و اوپرای کوراوغلو را شناخته بود این‌قدر شیفته لوریس چکناواریان نمی‌شد.

اگر بجای توهمات باستان گرایانه‌ی پهلویستی تاریخ خوانده بود الان به هزار سال سابقه حکمرانی تورکان در این کشور می‌بالید. اگر اوزون حسن و شاه اسماعیل و آقامحمدخان و نادرقلی افشار را درست می‌شناخت نیاز نداشت به توهمات باستانی ماسونها دل‌خوش کند [...]

نقد و تحلیل

رنگ و فرهنگ؛

تحليل محتواي متن "ترك خوب ايرانشهري"، نشان می‌دهد، متن مورد تحليل به نظر می‌رسد فاقد گفتمان انديشگي و تبيین روابط علي درون محتوايي يا "تم اثر" است.

"تم اثر"، بر اين نكته تأکید می‌کند كه نظام معنايي درون محتوايي، معرف شاكله يا كليت انسجام معنا يافته محتوا است كه می‌توان به‌وسیله آن مفاهيم و گزاره‌های مندرج در متن را بازشناسايي و موردنقد و تحليل قرارداد.

پارادايم يا رويكرد نيز همين معنا را می‌رساند [...]

تاریخ

می‌اندیشم؛

تاریخ، تنها حقيقت بی‌بازگشت است كه تسليم نخواهد شد...

(حمید ژیان پور)

دانه‌های تسبيح

(علی مرادی مراغه‌ای)

رضاشاه در شعارهای تهران و تبریز!...

در روزهای اخیر، برخی شهرهای ایران تجمعاتی در حمایت از مطالبات مردم خوزستان در خصوص بحران آب برپا کردند، آنچه به نظر من، در این تجمعات قابل تعمق بوده شعارهای متفاوت و درواقع، متضادِ جوانانِ تبریز با جوانان تهران بوده که به نظر می‌رسد باگذشت زمان، این شکاف بیشتر و بیشتر هم می‌گردد!...

• یک‌صد و بیست سال پیش که ایرانیان، آماده برای انقلابِ مشروطیت می‌شدند تا قدرت قاجاری را تهدید و تحدید کنند و از رعیت و صغارت مبدل به شهروند گردند، نه‌تنها چنین شکافی وجود نداشت بلکه حتی اوضاع تهران و تبریز برعکس بود یعنی تهران در پی اصلاحات نرم و حتی سازش با شاه قاجاری بود اما تبریز در پی انقلاب برعلیه شاه قاجاری!...

و هر موقع، پارلمان تازه بنیاد در تهران در پی سازش با محمدعلی شاه قاجار و در پی سستی و عقب‌نشینی از آرمان‌های انقلاب مشروطیت برمی‌آمد با نهیب تندِ انجمن ایالتی تبریز و مشروطه خواهان تبریز مواجه می‌شد به‌طوری‌که یک‌بار، وقتی تهران در پی نرمش با شاه قاجار و مشروعه خواهان برآمد، تبریز تهدید کرد که اگر چنین است بهتر است نمایندگان تبریز به تبریز بازگردند تا در خود تبریز، پارلمان ایدئال مشروطه را تشکیل دهیم [...]

نقد و تحلیل

دانه‌های تسبيح؛

احتراماً درباره متن چند ابهام وجود دارد که مبتنی بر مفاهیمی که متن به آن پرداخته است، قابل‌بیان است.

الف) در متن، مفهومی صحیحی وجود دارد که نشان می‌دهد انقلاب مشروطه، خاستگاه مطالبات به‌حق، مشروع و قانونی مردم ایران است که همواره الهام‌بخش حق‌خواهی و حق‌طلبی مردم بوده است.

ب) مردم تهران و تبریز اگرچه نیت متفاوتی در مواجهه با "تهدید و تحدید" استبداد داشته‌اند اما درک متفاوت و متضادی از قدرت حق‌طلبی مشروطه‌خواهی نداشته و قانون سالاری را معیار و انگیزه حق‌خواهی می‌دانسته‌اند [...]

مجهول آراسته

(علی مرادی مراغه‌ای)

رضاشاه دست بزن داشت...

در میان شاهان ایرانی کمتر شاهی وجود داشته که به‌اندازه رضاشاه فحاش و مخصوصاً دست بزن بوده باشد یعنی هر موقع عصبانی می‌شد هرچه در دستش بود می‌کوبید تو سرِ طرف. اعم از اینکه، طرف وکیل مجلس باشد یا روزنامه‌نگار یا حتی ژنرال ارتش!...

ما برای نقد و ارزیابی رفتارهای یک آدم باید بکوشیم کمتر به نوشته‌های مخالفان او رجوع کنیم بلکه باید تلاش کنیم از نوشته‌ها و منابعِ دوستدارانش فکت و نمونه بیاوریم. مخصوصاً در این مورد، اصلاً نیازی نیست به منابع و نوشته‌های مخالفان رضاشاه رجوع کنیم بلکه در آثار و منابع دوستداران او به‌کرات از فحاشی و کتک زدن دیگران توسط رضاشاه سخن رفته، به‌عنوان‌مثال، سلیمان بهبودی که پیشکار و از محارم و نزدیک‌ترین رضاشاه بوده و غالباً همراه و همدم رضاشاه بوده، در خاطرات خود به‌کرات به این‌گونه رفتارهای رضاشاه اشاره‌کرده که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌کنم...

خاطرات بهبودی هرچند از موضع دوستی با پهلوی‌ها نوشته‌شده اما کتاب خوبی است[...]

نقد و تحلیل

مجهول آراسته؛

مهم‌ترین نقدی که بر متن وارد است این است که متن تا آن اندازه کوتاه، بریده و ابتر است که به‌سختی می‌توان گزاره‌هایی یافت که مفاهیم مندرج متن، منبع و مصدر تأمل درزمینه‌ی مستدل روایت زبان تاریخ باشد. زمان تاریخ اما همواره به زیان زبان تاریخ بوده است.

زمان تاریخ را نجنبان... زمان تاریخ جز زشتی و ناسزا چیزی برای گفتن ندارد...

"اینکه برای نقد، تلاش کنیم تا فکت ها و واقعیات نزدیکان و دوستداران را منبع روایت تاریخ قرار بدهیم"، رجوع به زمان تاریخ است یعنی همه آن چیزی که در زمان اتفاق افتاده است و به نظر می‌رسد به‌جای آنکه مدلول روابط علی باشد مرعوب شرایط ضمنی است [...]

ریش و ریشه!...

(علی مرادی مراغه‌ای)

صدها مقاله و کتاب نوشته‌اند در علل عقب‌ماندگی ایران، در ناکامی انقلاب مشروطیت و در این‌که چرا تلاش‌های 150 ساله ایرانیان برای نوسازی، آزادی، دمکراسی و قانون خواهی به نتیجه نرسیده و هنوز هم پس از 120 سال قانون خواهی و دویدن به دنبال آن، امروزه نیز برای رعایت قانون، همیشه باید پیش چشم مردم و مقامات، تابلوی دارلانتقام مختار را نصب کرد تا ترس و وحشت، آنان را وادار به رعایت نظم و قوانین کند!

این هم یک نوشته تلگرامی و تلگرافی است در این موضوع...

• زمانی مجله طنز باباشمل در سرمقاله‌ای با عنوان «شیر برنج» در مورد میزان درک ایرانیان از آزادی و مشروطه چنین نوشت:

«یکی به کور مادرزاد گفت: هیچ تابه‌حال شیر برنج خورده‌ای؟

جواب داد: نه اصلاً من نمی‌دونم شیر برنج چه شکلیه [...]

نقد و تحلیل

ريشه پابرجا است؛

تحليل گفتمان نشان می‌دهد، متن موردبررسی، فاقد پراگنانز یا طرح‌واره مفهومی است. طرح‌واره به معنای پاره‌ای از طرح نیست. طرح‌واره کلیت معنادار و به‌هم‌پیوسته از ذهنیت مبتنی بر مصادیق عینیت یافته است که منجر به شهود یا بینش می‌شود. مخاطب با درك كليت به هم فشرده طرح‌واره مفهومی، به بينش و شناخت ناگهاني روبه‌جلو دست می‌یابد. پراگنانز ازاین‌جهت منبع و جوهر درك بيش ناگهاني یا بصيرت در حل مسئله است؛ بنابراین آنچه در بينش اتفاق می‌افتد تجربه درك شهودي و ناگهاني از مسئله است که معطوف به آمايه، نگرش يا آمادگي شناختي بن‌مایه درون ذهني فرد نسبت به موضوع است و نیاز به‌جای زیادی ندارد.

به نظر می‌رسد آنچه در تاریخ تبیینی و تحلیلی، اتفاق می‌افتد، نوعی بینش روبه‌جلو یا "شدن" است که فرآیند ديالكتيك رو به رشد دارد.

بینش یا "بصيرت"، حاصل درک زمینه از پراگنانز یا زمینه نقشه مفهومی است [...]

تیمورتاش از عرش تا فرش!

(علی مرادی مراغه‌ای)

• مردی شیک‌پوش، خوش‌تیپ، عیاش، مدرن، تحصیل‌کرده، بااستعداد و دست‌کم پنج زبان بلد بود روسی، فرانسوی، آلمانی و انگلیسی... کسی که در تحکیم دیکتاتوری رضاخان و عروجش بر سریر قدرت بیشترین نقش را بازی کرده و به قول انگلیسی‌ها کینگ میکر  (King Maker)) بود.

در ابتدای خودکامگی رضاشاه به‌عنوان شخص دوم کشور چنان قدرت و هیبتی داشت که رئیس‌الوزراها نیز در مقابلش کمر خم می‌کردند اما به میزانی که به قدرتش اضافه می‌شد درنده‌تر می‌گشت! روزی در مجلسی که مست کرده بود، خطاب به میرزا محمد طاهر تنکابنی گفت:

«من به هزار و یک دلیل ثابت می‌کنم که خدایی وجود ندارد و همه‌چیز تصادف است...!» (خاطرات قایم مقام الملک رفیع... ص 317) به قول عین السلطنه «تا تيمورتاش‏ وزير دربار مقتدر ]بود[ زن و دخترهاى مردم را بدون پروا بلكه علنى بی‌عصمتی می‌کرد». (روزنامه خاطرات عين ‏السلطنه... ج ‏10، ص 8041) [...]

نقد و تحلیل

فصد و فتح؛

تفکر به‌جای زیادی نیاز ندارد...

تفکر حدس عالمانه است که از صراحت و بداهت در پیشینه مبانی نظری برخوردار است و مهم‌تر آنکه در حال انتزاع است...

تفکر، مبسوط نیست... تفکر مدلول است...

پژوهشگر تاریخ، نویسنده متفکری است که به‌وسیله تحلیل مضامین، سایه اندیشه خود را در نقد، هویدا می‌کند و به بازسازی ساختار پنهان سایه مضامین ناپیدای اندیشه مشترک در متن تاریخ می‌پردازد.

تحليل مضامين، تبيیني براي كشف و بازشناخت سايه قرابت انديشه است. اندیشه‌ای که در محتوای متن ناپیدا است و ممکن است قرابتی با سایه اندیشه فرامتن داشته باشد.

اندیشیدن و فلسفیدن، تنها اسلوبی است که در نقد فرامتن، کارکرد خودشکوفایی و رشد یابنده دارد [...]

پزشکِ مرگِ رضاشاه

(علی مرادی مراغه‌ای)

اینکه گفته‌اند حقیقت زیر ابر نمی‌ماند یا جنایتکاران سرانجام به سزایِ عمل خود می‌رسند کمتر صحت دارد. این سخن شاید بیشتر برای تشفیِ آلام و مرهمِ زخمِ زخم‌دیدگان هست چون معمولاً در تاریخ، دیکتاتورها قسر در می‌روند و بجای آن‌ها، یک یا چند عدد حکیم‌باشی را دراز می‌کنند و بعد قضیه تمام می‌شود.

اما مشکل در این است که در سیستم‌های دیکتاتوری، به‌مرور، جنایت تبدیل به یک وظیفه کارمندی گشته و به امری عادی و تکراری بدل می‌گردد و این اشتباه است که فکر کنیم همیشه تمام کارمندانی که در یک سیستم دیکتاتوری دست به جنایت می‌زنند آدم‌هایی با قیافه وحشتناک و یا جانی بالفطره هستند بلکه چه‌بسا آدم‌های معمولی، منضبط و وظیفه‌شناسی هستند اما گرفتار در یک سیستم معیوب.

• سپیده‌دم یکی از روزهای 1322 ش. پزشک احمدی را با دست‌های دستبند شده به میدان توپخانه تهران آوردند، اول اجازه دادند توبه کند و چند رکعت نماز بخواند اما همین‌که خواستند دارش بزنند، فریاد زد [...]

نقد و تحلیل

تاريخ سرايي، سرودي است كه احساسات را برمی‌انگیزد؛

محقق تاريخ برخلاف دانشمند علوم طبيعي و رفتاري، به‌جای تلاش براي كنترل شديد پديده موردمطالعه، به دنبال غناي اطلاعات به‌دست‌آمده است.

اين بدان سبب است كه در پژوهش تاريخي صرفاً نمی‌توان به نقل رخدادها بسنده كرد. بلكه بايد پيام رويدادها را نيز استنباط كرد. متن و زمینه‌ی پيام را به‌درستی شناخت، دلايل وقوع هر پديده خاص را فهميد و در چرايي يا توصيف، تشريح و تبيین رويداد تاريخي تدقيق پديدارشناسانه كرد [...]

مردم در قتل کسروی شرکت داشتند!...

(علی مرادی مراغه‌ای)

این نهایت تقلیل‌گرایی است که نوشته می‌شود کسروی را برادران امامی کشتند زیرابه نظر من 99 درصد مردم و حکومت آن زمان در مرگ کسروی دست داشتند! در اینجا نگاهی می‌اندازم به کشندگان نامرئی کسروی...

• نواب صفوی می‌گوید:

«در نجف درس می‌خواندم كه چند نفر از علمای آنجا گفتند "یك مرد پیدا نمی‌شود به‌حساب این شخص (کسروی) برسد؟" من از این حرف یكه خوردم و حركت كردم! "آخرین دفعه كه با كسروی گلاویز شدم، در خیابان بود. حدود سه‌ربع ساعت باهم جنگیدیم. من سعی داشتم نه نعلینم از پایم دربیاید و نه عبایم از دوشم بیفتد، چون آخوندها معروف بودند كه نمی‌توانند عبا و نعلین خودشان را جمع كنند. با یك شمشیری كه از جلوی مسجد شاه خریده بودم می‌خواستم كسروی را بكشم. هرچه كردم نشد، فقط توانستم مجروحش كنم. بعد اسلحه خریدم و با سید حسین امامی رفتیم و او را ترور كردیم.» [...]

نقد و تحلیل

به نظر می‌رسد اين عنوان كه "مردم در قتل كسروي شركت داشتند..." عنوان دقيقي براي محتوايي كه نگاشته شده است، نيست بلكه مبتني بر اين فرض كه به نظر نويسنده "٩٩ درصد مردم و حكومت آن زمان در مرگ كسروي دست داشتند..."، عنواني عقيم، نارسا و تا حدودي متناقض است.

كسروي انديشمندي بود كه افكارش را فرياد كشيد. او بر گوش هوش تجربه زيسته مردم، فريادهاي نابهنگام و نابهنجار سر می‌داد و همه آنچه مربوط به کهن‌الگوی مانويت تجربه زيسته فرهنگي مردم بود را تخطئه كرد.

كسروي اگرچه محقق دقيق، توانمند و سلیم‌النفس بود اما در انديشيدن، خردمندي فيلسوف نبود.

هيچ خردمندي، جنگيدن را بر فهميدن ترجيح نمی‌دهد. فهميدن و فلسفيدن گذرگاهي پیچیده در زبان مردم است [...]

تکرار تاریخ

می‌اندیشم؛

تاریخ، کوشیده است تا تصویری از وقایع و نتایج به ما ارائه بدهد. همه تاریخ تصاویری تکرار نشدنی است که تکرار می‌شود...

ما از تاریخ می‌گریزیم، همان‌گونه که از رنج، می‌گریزیم...

(حمید ژیان پور)

بلنداي نردبان سياست

تأملات فلسفي، مبناي رویدادهای سياسي نيست. جهان‌بینی فلسفي در تبيين ريشه رويدادهاي سياسي و رفتار سياسي، خنثي است.

از دل كدام مكتب فلسفي، رويدادي مانند فاشيسم، شکل‌گرفته است؟

كدام مكتب فلسفي منجر به شکل‌گیری انقلاب اكتبر ١٩١٧ روسيه شد؟

كدام مكتب فلسفي در شکل‌گیری انقلاب كبير فرانسه نقش داشت؟

تركيب دیدگاه‌های فلسفي كه منجر به ظهور جهان‌بینی فلسفي می‌شود، نوعي التقاط انقلابي است [...]

نجوای تاریخ

نجوای تاریخ؛

من آواي دورافتادگان را نه از غايبان كه از "سمفوني مردگان" می‌شنوم...

(حمید ژیان پور)

مصادیق تاریخ

دردمند و تاریخ‌مند؛

تاريخ با مصاديق معنا می‌یابد.

فهم تاريخ نزد مردمي است كه در مصاديق آن زیسته‌اند و نه مردماني كه آن را نوشته‌اند...

(حمید ژیان پور)

تاریخ

می‌اندیشم؛

تاريخ، در ابتدا و انتهای هستي، معلق و نامتعين است.

تاريخ، نه در وجود كه با وجوب (ضرورت‌ها) و بایدها و نبایدها با ما سخن می‌گوید...

(حمید ژیان پور)

تخصص در اسناد تاریخی

نيايش كبير؛

"خداوندا اين سرزمين را از سپاه دشمن، دروغ و خشكسالي دور نگه دار."

منسوب به داريوش كبير

مبتني بر قرائت متون و شواهد تاريخي از آنچه كه در كتيبه بيستون به دست آمده است، سنديت منسوب به داريوش، دارد. شواهد كتيبه هاي تاريخي نسبت اين سخن را به داريوش هخامنشي، به وضوح نشان مي دهد. در اين جا مفهوم نسبت، بيانگر تامل در محتوا است و اين كه تأملا براي محتواي كتيبه، شواهد بيشتري بيابيم. اين به منزله نوعي كاويدن در تصديقات (روايي) محتوا است [...]

بزرگ‌بینی سياسي

من می‌اندیشم؛

فعالان سياسي چندان قابل‌اعتماد نيستند. ازآن‌جهت كه ممكن است در توهم خود بزرگ‌بینی سياسي، نزديكانشان را قرباني توهم خود كنند. درحالی‌که فرديت خود را نتوانسته‌اند بازيابند.

(حمید ژیان پور)

قهرمانانی که متولد نمی‌شوند...!

(محمد راعی فرد)

مردمی که به دنبال تولد قهرمانانی هستند که منجی آنان شوند، محکوم‌اند به شکستی که خود برگزیده‌اند...

ملتی که دربه‌در به دنبال چهره‌ای کریه از دیکتاتوری می‌گردد که خلاف‌کاران را در تنور خشونت جزغاله کند تا کسی را یارای گران‌فروشی و یا احتکار نباشد.

مردمی که به دنبال منتقمی هستند تا حق خورده شده‌شان را از حلقوم ظالمین و گریزندگان از قانون بیرون بکشد [...]

نقد و تحلیل

"مردمي كه به دنبال تولد قهرماناني هستند كه...

ملتي كه دربه‌در به دنبال چهره‌ای كريه از ديكتاتوري می‌گردند كه...

مردمي كه به دنبال منتقمی هستند تا...

مردمي كه چشم اميد به هرکسی كه [...]

زبان دروني رشد یابنده (تفكر) و تاریخ

مفروض است؛
اين موضوع كه در منطق زبان انساني هیچ‌چیز تا آن اندازه همواره مقدس باقي نخواهد ماند، ناظر بر سازوكار ذاتي و دروني تحليل منطق زبان دروني (تفكر) انسان است.
درحالی‌که تاريخ در عمق باورهاي خودساخته انگیزه‌های انساني در غلطيده است، معرف زبان تحليلي دروني رشد یابنده، نيست.

(حمید ژیان پور)