متن و منتقد

کتابخانه فراتر از نظام آموزشی

در نظام‌های آموزشی فعالیت‌ها و خدمات آموزش و پژوهش مبتنی بر کارکرد سه جزء سیستم یعنی درونداد، فرآیند و برونداد است. نظام آموزشی وابسته به اجزاء و عوامل کارکردهای آموزشی و پژوهشی است. نظام‌های آموزشی برتر، از زیرسیستم‌هایی تشکیل‌شده‌اند که در سه مرحله (درونداد، فرآیند و برونداد)، فرایند هوشمند عملکرد تجزیه‌وتحلیل مؤلفه‌های عناصر ورودی از طریق تحلیل اجزای فرآیندي، بررسی می‌شود. در اين روش، سیستم جزء لاینفک نظام آموزشی است که چرخه فعالیت هوشمند در آن بارور می‌گردد. درحالی‌که کتابخانه‌ها اگرچه از یک منظر و از يك ديدگاه شبيه نظام‌های آموزشي هستند كه خود از زیرشاخه‌های متعدد تشکیل‌شده‌اند كه با اجزاء و گروه‌هایی كه هرکدام جزئي از وظايف فراهم آوري، اشاعه و ارائه اطلاعات را به شكل مكتوب و غیر مكتوب به عهده‌دارند و در فرايند تضمين كيفيت در تمام سطوح به‌ویژه سطوح آموزش عالي فعاليت می‌کنند، اما در این میان به نظر می‌رسد پیچیدگی عرضه خدمات در کتابخانه‌های بزرگ خود فرایندی است که به برون داد تبدیل نخواهد شد[...]

فراسوي منابع

(دكتر فريبرز خسروي)

وظیفه همه ما حرفه‌مندان حوزه اطلاعات است که خود و اطرافیان را به منابع معتبر و مسئول سوق داده و شخصاً از اشاعه اطلاعات مشکوک و بی ‌مأخذ خودداری کنیم و زمینه‌های رشد سواد سلامت، سواد اطلاعاتی و نهایتاً فراسواد را در محیطی هرچند محدود فراهم آوریم. بحران، جدی و آسیب‌زا و غم آفرین است اما باهمت و تدبیر بر آن چیره خواهیم شد.

نقد و تحلیل

فراسوي منابع؛

امروز ما نيازمند آن هستيم تا از موانع درون‌ذاتی منابع اطلاعات عبور كنيم و به فراتحليل اطلاعات نزديك شويم. بدون تشكيك و تحليل در اطلاعات به آنچه فراسوي جبر تحميلي منابع اطلاعاتي است، دست نخواهيم يافت.

به نظر می‌رسد وظيفه حرفه­مندان كتابداري پيش از و بيش از ارائه منابع و مواد معتبر، اهتمام در رازگشايي ماهيت شکل‌گیری منابع معتبر است.

فراسواد فراسوي منابع و اطلاعات، در مرز خلق و خلاقيت، در سياليت و انعطاف عقلانيت تجريدي و تحقيقي، شكل می‌گیرد و نگرش ما را نسبت به چيستي وظيفه حرفه‌ای‌مان تبيين می‌کند.

(حمید ژیان پور)

فرهنگ مطالعه، بایدها و نبایدها

به نظر می‌رسد، ایدئولوژیست­ ها، کسانی که بایدها و نبایدها را محرک و جهت دهنده حرکت‌های فرهنگی می‌دانند، از فرهنگ مطالعه سخن می‌گویند و آن را به‌عنوان "رفتار فرهنگی و پدیده‌ای اجتماعی که از ساختار اجتماع متأثر است" فرض می‌کنند. همچنین محتمل است پیامد ناراستی‌ها و انحراف‌های فرهنگی جامعه را معلول کج‌روی از بایدها و نبایدها در نظر بگیرند. این بدان معنی است که پویایی درونی و منطقی ساختار جامعه به قواعد برخاسته از نظام ایدئولوژی، وابسته است و ساختار اجتماع معلول تعیینات بایدها و نبایدها است. موضوع آسیب‌شناسی فرهنگ مطالعه در تعریف و ماهیت، محل مناقشه است و نیازمند واکاوی روش شناسانه فلسفی است.

(حمید ژیان پور)

رخداد آینده‌پژوهی

تحليل گفتمان قابليت علم اطلاعات و دانش ­شناسي در بازپيدايي توسعه دانش و رخداد آینده‌پژوهی

نقد گفتمان آینده‌پژوهی، ضرورتي در بازشناخت ماهيت روش‌شناسی و تأملی در مباني معرفت‌شناختی پيشايندهاي ابزاري علم اطلاعات و دانش ­شناسي است.

این‌که علم اطلاعات، رهيافت كاركرد­شناسانه دانش را پیش‌فرض فهم علم، در نظر بگيرد و به‌جای كنكاش معرفت‌شناسانه، كاركرد دانش را مبناي شناخت و توسعه علم فرض كند، مغالطه‌ای است كه به نظر می‌رسد، در آن، پيشايندهاي ابزاري، بر جايگاه پيشايندهاي برهاني، جاي گرفته است.

تحليل گفتمان آینده‌پژوهی علم اطلاعات، تدقيق در پیش‌فرض‌های روش ­شناسانه و تأمل در مباني معرفت‌شناسی پيشايندها است [...]

رنگ و درنگ

فرهنگ در سكوت حركت می‌کند.

فرهنگ حال است، قال نيست.

فرهنگ درنگ می‌طلبد نه رنگ.

ممكن است، درباره فرهنگ، آنچه ما مدعي ارائه آن هستيم وجوه متنوع دانش روايي اطلاعات باشد. در اين صورت به نظر می‌رسد، دراین‌باره، دچار مغالطه شده‌ایم و به‌جای تعميق در گستره رو به تزايد ناپيداي فرهنگ، به ترويج روايي اطلاعات پرداخته‌ایم [...]

شک منطقی

من می‌اندیشم؛

روزي فرا خواهد رسيد كه ديوار انجمن‌ها مانند ديوار برلين، فرو خواهد ريخت. در آن روز فرزندان ما از حصار توهم باورهاي فرهمندانه زيستن آزاد خواهند شد. در آن صورت هیچ‌چیز باشكوه نخواهد بود مگر آن‌که با شك منطقي درآميخته باشد.

(حمید ژیان پور)

آینده‌پژوهی و آینده پرانی

(دکتر سعید خزائی)

نیازهای کودکان ما برای موفق شدن در این "عصر رشد تصاعدی" چیست؟

• ما چطور می‌خواهیم بچه‌هایمان را در عصری که پیشرفت تکنولوژی رشدی تصاعدی دارد بزرگ کنیم؟
• آیا در جهانی که ترجمه هم‌زمان و مجانی امری پیش افتاده و روزمره است... آن‌ها باید یک زبان بیگانه بیاموزند؟
• آیا در جهانی که گوگل همه‌جا حاضر است... ما نیازی داریم که اساساً چیزی را به خاطر بسپاریم؟
• آیا در 10 سال آینده ما اصلاً چیزی بنام دانشگاه خواهیم داشت؟ [...]

نقد و تحلیل

آموزش‌وپرورش جدا از تعاريف رسمي، بر بخش پيدا و ناپيداي وجود آدمي متمركز است و به نظر می‌رسد در درازناي طول حيات مادي و معنوي انسان، همواره حضور دارد. از اين منظر تعليم و تربيت فرآيند سازنده، دروني و رشديابنده است كه مفروضات، انگاره‌ها و الگوهاي آن آينده پژوهش و آینده‌ساز است.

الگوهاي آینده‌ساز بر دو بخش پيدا و ناپيداي وجود متمركز است [...]

آوا و نوا

به نظر می‌رسد؛ صداي خوب دو جزء دارد: آوا و نوا.

آوا معرف قابليتي است كه در خواننده به وجود می‌آید. نوا معرف قابليتي است كه خواننده آن را به وجود می‌آورد. ازاین‌رو می‌توان گفت؛ آوا متعلق به زمان خواننده و ممكن است با او پايان پذيرد و نوا متعلق به كهن پيشينه اجداد ما است كه با خواننده پايان نمی‌پذیرد و رو به تزايد و هم‌افزایی دارد.

ما با گوش دادن به موسيقي خوب نواي اصيل كهن پيشينه اجدادمان را باز شناسايي می‌کنیم، درحالی‌که در عمق فهم اصالت كهن آن مستغرق می‌شویم، از بطن آن نواي شورانگيز، فهم نوستالژیک گذشته‌های دور را به دست می‌آوریم. در اين صورت ما سايه گذشته‌های ناپيداي خود را مبهم و اما عميق فهم می‌کنیم.

از اين منظر به نظر می‌رسد، بوف كور صادق هدايت شعري منظم است كه توسط قابليتي كه او آن را به وجود آورده است به نواي کهن‌الگوی پيشينه اجداد ما تبدیل‌شده است.

(حمید ژیان پور)

وصیت پیرمرد آسیابان (استضعاف خرد)

آسیابان پیری بود که هر کس گندمی را نزد او برای آرد کردن می‌برد، علاوه بر دستمزد پیمانه‌ای از آن را برای خود برمی‌داشت. مردم ده باوجود دزدی آشکارش، چاره‌ای نداشتند و فقط نفرینش می‌کردند.

پس از چند سال آسیابان پیر مُرد و آسیاب به پسرانش رسید. شبی پیرمرد به خواب پسران آمد و گفت: چاره‌ای بیندیشید که به سبب دزدی گندم‌های مردم از نفرین آن‌ها در عذابم! پسران هر یک ‌راه‌کاری ارائه دادند.‌ پسر کوچک گفت: با مردم منصفانه رفتار کنیم و تنها دستمزد بگیریم [...]

نقد و تحلیل

در تبیین رفتار، اولین و نازل‌ترین سطح از تحليل رفتار به بیان رابطه شرطی یک متغیر تأثیرگذار (مستقل) بر روی متغیر تأثیرپذیر (وابسته) مربوط می‌شود. رفتارگرایان در تفسیر و تبیین رفتار بر الگوهاي رابطه‌ای که حاصل کسب تجربه ارگانیسم (موجود زنده) از به وجود آمدن رابطه میان یک متغیر مستقل با متغیر وابسته است، شرایط ایجاد و اصلاح رفتار را تبیین می‌کنند [...]

کتاب درمانی

(عباس مرجانی)

خانمی در آستانه جدایی از همسرش با خواندن کتاب دختر شینا به زندگی برگشت. این هم تجربه شخصی بنده و استفاده از تکنیک کتاب‌درمانی. پس این کتاب درون‌مایه ارزشمند و تأثیرگذاری دارد...

 نقد و تحلیل

خانمي از همسرش می‌خواهد لباس بپوشد و برود يك شانه تخم‌مرغ بگيرد تا شام تهيه كند. همسرش برمی‌افروزد و گفتگوي لفظي تبديل به جدال لفظي و توهين و تحقير می‌شود. به‌تدریج شعله درگيري بالا می‌گیرد و ساعتي بعد هر دو تصميم جدي به متاركه می‌گیرند.

شما اين داستان را چگونه ارزيابي می‌کنید؟ [...]

نقش الگوها در تکمیل فرآیند رشد

(کمالی پور)

کتبی مثل دختر شینا و فرنگیس صبر و تاب‌آوری و شجاعت و همت بلند یک زن را به زیبایی به تصویر کشیده و تمرین خوبی است برای دیدن ارزش‌های خوب و برای شکرگزاری آنچه امروزه داریم و دیده نمی‌شود و آرزوی چند دهه قبلی‌ها بود. 

 نقد و تحلیل

"صبر، تاب‌آوری، شجاعت و درک زیبایی ارزش‌های خوب" نمونه‌ها و مصادیق خارجی نیستند. فرآیندی است رو به رشد که در ظرفیت توان بالقوه سازمان شناختی فرد به‌تدریج از طریق کسب تجربه و تعامل با محیط به دست می‌آید. در این میان الگوها، نمونه‌ها و مثال‌هایی هستند که در تکمیل شواهد عینی تفکر شناختی فرد نقش مکمل را به عهده دارند؛ بنابراین الگوها در آخرین حلقه تکمیل تجربیات متعالی فرد حضور دارند. در این صورت به نظر می‌رسد، ارائه الگو نباید همه شئون شخصیت فرد را در بربگیرد. در این روش، ارائه الگو منطبق با سازمان رشد شناختی فرد، رئال و توأم با نقاط ضعف و قوت شخصیت الگو بررسی می‌شود و ممکن است بتواند یکی از منابع قابل‌توجه در تکمیل فرآیند رشد شخصیت فرد باشد. ازاین‌رو به نظر می‌رسد الگوها در تکمیل فرآیند رشد (نه در تکامل آن) نقش دارند.

(حمید ژیان پور)

کتاب «فرنگیس»

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی: کتاب «فرنگیس» یکی از بهترین منابع کسب مهارت‌های زندگی است.

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی گفت: کتاب «فرنگیس» که دربرگیرنده ایستادگی و مقاومت راوی این کتاب در شرایط سخت زندگی است، می‌تواند به‌عنوان منبع و مرجع برای آموزش مهارت‌های زندگی مورداستفاده بانوان کشورمان قرار بگیرد.

نقد و تحلیل

به نظر می‌رسد این شاید حق من باشد که به‌عنوان یک شهروند از مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی در کسوت مدیر ارشد فرهنگی انتظار داشته باشم تا دقیق‌تر سخن بگوید. "«فرنگیس» یکی از بهترین منابع کسب مهارت‌های زندگی است" به نظر می‌رسد پیش از آن‌که سخن فرهنگی باشد، بیان و قضاوت محتوم است.

در این صورت: "به نظر می‌رسد ممکن است کتاب فرنگیس یکی از منابع قابل‌توجه کسب مهارت‌های زندگی اجتماعی برای بانوان باشد." ارجح است.

(حمید ژیان پور)

جواب غلط

(عبید زاکانی)

سلطان محمود از طلحک پرسید:
فکر می‌کنی جنگ و نزاع چگونه بین مردم آغاز می‌شود؟
طلحک گفت: ای پدرسوخته،
سلطان گفت: توهین می‌کنی، سر از بدنت جدا خواهم کرد،
طلحک خندید و گفت:
جنگ این‌گونه آغاز می‌شود،
کسی غلطی می‌کند و کسی به‌غلط جواب می‌دهد...

نقد و تحلیل

در اينجا تصور غلط موجب جنگ است نه جواب غلط. جواب غلط اگر غلط است كه نبايد موجب جنگ بشود. اعتقاد به پاسخ غلط، باور كساني است كه تصور می‌کنند پاسخ درست را می‌دانند.
من می‌اندیشم؛
پاسخ غلط معني ندارد. تصور است كه معني می‌یابد.

(حمید ژیان پور)

شعر

شعر بسراییم:

شعر، فلسفی‌ترین نوع مواجهه است که محتوای آن منتقد را درگیر عظمت تفکر شاعر می‌کند. به‌جز شعر مفهومی، شعر دیگری نمی‌تواند خلق شود مگر آن‌که سیاست آن را به وجود بیاورد.

(حمید ژیان پور)

پيچيدگي معرف سادگي است

گفتگوي خوب، وابسته به محتوا است؛

من مخاطب خاص خودم را دارم

در اين صورت كالايم را ارزان نمی‌فروشم.

اما در خصوص پيچيدگي؛

پيچيدگي معرف سادگي است [...]

وهم اندیشگی

ما تصور می‌کنیم می‌اندیشیم...
انديشگي مغلوب تصور ما درباره تعقل ما است. پيچيدگي اما ناظر بر استعداد بالقوه انديشگي است كه می‌تواند از مرز تصور عبور كرده و به تدبر در تحير برسد. به‌عنوان‌مثال، وقتي خود را در آينه می‌بینیم تصوير و تصور خود را می‌بینیم؛ اما وقتي به تعميق باطني در عمق مفهوم خود می‌رسیم از مرز تصور عبور كرده و به تدبر در تحير ذات خود نزديك می‌شویم [...]

تا فلسفه هست، زن تنها نیست

من می‌اندیشم؛
تا فلسفه هست، زن تنها نیست.
فلسفه انسان را به درک پیچیدگی‌های زیبا نزدیک می‌کند و در مقام بهت و تحسین انسان را متوجه ظرافت‌های پیچیده‌ای می‌کند که زن‌ها واجد آن هستند.
"خیلی وقت‌ها، مردها با درک پیچیدگی‌های زنانه، او را ترک می‌کنند"
در این صورت به نظر می‌رسد از چیزی فرار می‌کنند که ظرفیت تحمل فلسفی آن را ندارند.

(حمید ژیان پور)

کتابخانه‌های روستايي؛ با ما نه بر ما

اصطلاح کتابخانه عمومی به معنی عمومیت توسعه کارکرد عملیاتی کتابخانه است و از این دیدگاه مفهوم عمومیت به معنی عمومیت گسترده و فراگیر که همه گروه‌ها، طبقات و رشته‌های تحصیلی را شامل بشود نیست.
درحالی‌که توسعه کارکرد تعریف عملیاتی کتابخانه عمومی، ناظر بر مفهوم دامنه فراگیر و گسترده توسعه کارکردی کتابخانه است (تا آن اندازه که در دامنه مفهوم توسعه کارکرد عملیاتی خود، عمومی و فراگیر بشود)، کتابخانه عمومی محدود به تعریف عمومیت همه‌جانبه نمی‌شود [...]

زبان قال و زبان حال

زبان گفتگو، زبان قال نيست، زبان حال است.
ما سخت نيازمند حال هستيم نه قال...
در قال ما بر ديگرانيم و در حال با ديگرانيم...
زماني كه بر ديگرانيم، سروريم و انتظار زمين خوردن نداريم و زماني كه با ديگرانيم، مسروريم و انتظار زمين خوردن داريم...
زانوان ما زماني محكم خواهد شد كه زمين خوردن با ديگران را بيازماييم...

(حمید ژیان پور)

فلسفه و هوشیاری

اگر فلسفه نتواند من را مبهوت ظرافت‌های پيچيده و مبهم خود كند و من در مواجهه با مفاهيم فلسفي همچنان هوشيار باشم. در اين صورت به نظر می‌رسد من مغلوب درك عظمت عمیق پیچیدگی‌های فلسفه نشدم و سرگيجه فلسفي را تجربه نکرده‌ام. فلسفه، خواهي سرگيجه می‌آورد و هوشياري، خودخواهي می‌آورد.
به نظر می‌رسد؛
عشق به فلسفه و زن در هوشياري و خودخواهي ممكن نيست.

(حمید ژیان پور)

تحليلي مفهومي بر كلمه "خادم يار" یا "خدمت‌یار"

"خادم" در لغت به معنی خدمتکار و ملازم است. اگرچه این واژه بر مؤنث نیز اطلاق می‌شود، مؤنث آن "خادمه" است.
در معنا و مفهوم کلمه "خادم"، عمل خدمت مستقیم و بلاواسطه است و به‌ضرورت ذات معنی آن فعل و عمل خدمت، کامل در نظر گرفته می‌شود. به‌طوری‌که خدمتکار خود را موظف به انجام همه وظایفی که در ذات معنی مفهوم "خادم" نهفته است، می‌داند [...]

ارتباط افراد با تلویزیون و کتاب

(انیس میری)

افراد فقیر تلویزیون تماشا می‌کنند، افراد پولدار کتاب می‌خوانند.

نقد و تحلیل

اينكه؛

دانش اطلاعات در انگاره‌های خود محبوس است و تا آن اندازه انبساط ندارد كه عميق و دامنه‌دار تا عمق فهم مفهوم پيش برود و تحير ما را در درك عناصر پيش سازمان دهنده سازه مفهوم برانگيزد. این نشان می‌دهد كه ما نيز ضرورتاً علم اطلاعات را تماشا می‌کنیم و نه مطالعه [...]

تا باز کنی بند قبا...

(صائب تبریزی)

ما را ز شب وصل چه حاصل، که تو از ناز

تا باز کنی بند قبا، صبح دمیده‌ست...

نقد و تحلیل

به نظر می‌رسد

اين باز كردن بند قبا، بيان مسئله‌ی مهم شاعر است كه آن را با اميد به گشايش حال خود، با زبان قال از شاهد زيباروي، شكري با شكايت نموده است كه زيبايي او در شب تاريك، با زيبايي صبح سحر كه خود نماد نويد گشايش فتح و ظفر است يكي شده است.

این‌همه، نشان می‌دهد كه عشق و اميد باهم و بر هم هستند.

(حمید ژیان پور)

سواد اطلاعاتی

(عباس مرجانی)

این عکس را دیروز از یک میوه‌فروشی بلوار پیروزی گرفتم! فقط به خاطر این‌که کتابداران عزیز، درس سواد اطلاعاتی را جدی بگیرند. جالب‌تر این‌که میوه‌فروشی چند تا نیرو داشت و همه جوان و مدیرش هم چهل سال نداشت! یعنی آن‌همه آدم املای صحیح خیار را نمی‌دانستند؟

نقد و تحلیل

من دانش‌آموخته و يا متخصص علم اطلاعات و دانش شناسي نيستم. نوشتن املاي نادرست كلمه "خيار" فقط به معني املاء نادرست است و به نظر می‌رسد ارتباطي به مقوله سواد اطلاعاتي ندارد.

مصداق مفهوم كلمه "خيار" براي كسي كه آن را نادرست نوشته است، صحيح و درست درك شده است. بنابراين اطلاعات مفهومي او با اطلاعات مفهومي كسي كه املای كلمه را صحيح می‌نویسد، متفاوت نيست [...]

جهان آرام، جهان ناآرام

نقد و تحلیل

من بر اين فرض هستم؛

جهان آرام، جهان عارفان است. جهان عاشقان، اما ناآرام است.

زمين، جايگاه عاشقان است و آسمان جايگاه عارفان است [...]

باورهاي محتوم و مفروضات

حيرت بصيرت را تعميق می‌کند و ماهيت آن را از شناخت به فراشناخت تغيير می‌دهد. بنابراين ما درحالی‌که می‌فهمیم كه می‌فهمیم اين فهميدن ابزار شناخت بيشتر و عمیق‌تری را فراهم می‌کند كه از نوع مفروضات است نه مسلمات.

بنابراين در شناخت و يا بصيرت متوقف نمی‌شویم و به تحير در وادي فراشناخت گام می‌نهیم و با مفروضات خود بر ديوار باورهاي محتوم می‌کوبیم  [...]

مغالطه آمیز بودن رابطه مطالب علمی با صفات اخلاقی

ما آن‌قدر در عالم ناچيز هستيم كه حتي سیگنال‌هایمان براي تمدن احتمالي در كيهان فقط 1 هزارم  راه شيري را پيموده است؛ اما غرورمان كل كيهان را در برگرفته و خود را يگانه هوشمند هستي می‌دانیم.

نقد و تحلیل

به نظر من تحليل اوليه نشان می‌دهد، مقدمه سخن و نتيجه آن مغالطه آميز است. بنابراين متن به اين شكل وجاهت علمي ندارد. 

اگر ارتعاش سیگنال‌ها فقط یک‌هزارم راه شيري را پيموده است اين به معناي فعليت ذات سيال هستي انسان است يا كهكشان؟ به نظر می‌رسد پاسخ، انسان است [...]

‍حریت و غرور

من می‌اندیشم؛ 

انسان مغرور، انساني است كه غرورش را می‌شناسد. اين انسان، از انسان متواضع كه غرور انساني را قرباني تبليغ ترويج تواضع نموده است، بهتر می‌تواند در معناي دقيق كلمه، متواضع باشد. 

در واقعه كربلا "حر" انسان آزاده‌ای بود كه غرورش قرباني تبليغ ترويج تواضع مدعيان نشد. او با شناخت غرور خود توانست عظمت شأن شخصيت واقعي امام حسين (ع) را عمیقاً بشناسد و به‌موقع سر تعظيم در مقابل انسانيت ناب (امام حسين) فرود آورد. درحالی‌که مدعيان تواضع كه پیشانی‌شان ممهور به مهر عبادت بود در مقابل انسانيت ناب، شمشير تجافي كشيدند و خود را برتر از وجود معصوم امام نشان دادند و از امام حسين تواضع می‌خواستند.

(حمید ژیان پور)

‍ زبان تكويني رشد يابنده

(محمد بن نصیرالدین جعفر مکی حسینی_ بحرالمعانی (مجموعه نامه‌های عرفانی))

«بحرالمعانی» متنی عرفانی مربوط به قرن نهم هجری است که به سبک تمهیدات و نامه‌های عین­ القضات همدانی، وقایع دوران خود را تشریح کرده است.

این کتاب که نخستین بار 70 سال پیش در هند چاپ شد، شامل 25 نامه است که مکی آن‌ها را به یکی از مریدان خود نوشته است. هرکدام از این نامه‌ها با غزلی از مولانا یا عطار آغاز می‌شود و نیز با غزل دیگری از این دو شاعر به اتمام می‌رسد [...]

نقد و تحلیل

در متون كهن، نشانه‌ها، علائم، نمادها و معاني، معرف زبان تكويني رشد يابنده اثر است. ازاین‌رو ماهيت يك اثر در ارتباط معنايي با آثار مرتبط با خود موردبررسی و تصحيح قرار می‌گیرد. 

تكوين معاني در يك اثر، تكوين در ساختار زيان رشد يابنده اثر است. كنكاش در ماهيت ساختار زبان، منجر به شناخت زمينه و موقعيت تكامل زبان‌شناسی است [...]

نذر صلوات

(محبوبه باغدار)

نذر صلوات واسه مامان‌ها گرفتیم.

شادی روح مامان‌هایی که به رحمت خدا رفتن،

شفای مامان‌هایی که مریضن [...]

نقد و تحلیل

در گستره عظمت دنياي منبسط، آنچه را كه نيت می‌کنیم و بر زبان باطن خود جاري می‌سازیم، به شکل گسترده‌ای نه‌تنها در سطح، در عمق نيز جاري می‌شود. زبان باطن به اظهار و ارسال نياز ندارد.

سلام‌وصلوات و تحيت، علائم آشكار زبان باطن ما است كه معرف تعلق نيت ما به تقاضاي بقاي سلامت و سعادت است [...]

فلسفه و زن

من می‌اندیشم؛

از فلسفه بوی عطر زن می‌آید...

زن و فلسفه هر دو پیچیده و جذاب هستند...

زن‌ها وقتی موهای خود را می‌پیچانند در عمق پیچیدگی زیبایی وجود خود می‌پیچند و این بر شکوه و عظمت عمق زیبایی آنان می‌افزاید.

فلسفه نیز وقتی پیچیده می‌شود در عمق پیچیدگی زیبایی مفاهیم خود می‌پیچید و این بر شکوه و عظمت عمق زیبایی فلسفه می‌افزاید.

مرد خردمند دستی در زلف زن دارد و چنگی به زلف فلسفه...

(حمید ژیان پور)

مفاهمه و مبارزه

در حیوان و نبات، غریزه بقا، روشن، شفاف و بی‌واسطه حضور دارد. حیوانات برای انتفاع غریزه، به‌صراحت مبارزه می‌کنند؛ بنابراین به نظر می‌رسد حیوان ابتدا مفاهمه می‌کند بعد مبارزه می‌کند.

من می‌اندیشم؛

انسان اما تنها موجودی است که ابتدا مبارزه می‌کند بعد مفاهمه می‌کند. ازاین‌رو ناگزیر است به دامن سیاست درغلتد.

(حمید ژیان پور)

آدم‌های شیرین، آدم‌های تند و خطرناک

دیده‌ای وقتی فلفلِ شیرین می‌خوری، درست زمانی که خیالت از بابتِ شیرین بودنِ فلفل‌ها راحت شد، ناگهان سروکله‌ی یک فلفلِ تند و آتشین پیدا می‌شود که حالت را بگیرد و باعث شود در انتخاب‌های بعدی‌ات بترسی و محتاط‌ تر عمل کنی؟! [...]

نقد و تحلیل

آدم‌های شیرین، ما را به تنوع وامی‌دارند، درحالی‌که آدم‌های تند و خطرناک ما را به تدبر وامی‌دارند. ما آدم‌های شیرین را که به جان می‌نشینند دوست داریم اما به نظر می‌رسد آدم‌های شیرین برای ذائقه اندیشه‌ی ما خطرناک‌تر هستند. ازاین‌رو به نظر من آدم خطرناک وجود دارد اما آدم سمی نمی‌تواند عینیت و یا حتی ذهنیت بیابد.

حال خوب و خوب‌تر

حال خوب، شعر می‌آفریند، موسیقی می‌آفریند و تحیر. حال خوب‌تر، اما تنوع می‌آفریند، تفنن می‌آفریند و توجه. حلم، حال انسان را خوب می‌کند و علم (شناخت)، حال انسان را خوب‌تر.

(حمید ژیان پور) 

تثبیت و تنزیه

انسان از طريق تثبيت، به دنبال كسب آرامش است. درحالی‌که به نظر می‌رسد اين شروع ناآرامي است كه انسان خود آن را انتخاب كرده است. در تثبيت به فرهمندانه زيستن و در تنزيه به صبورانه روييدن می‌اندیشیم. انسان براي آرامش به تنزيه بيش از تثبيت نياز دارد.

(حمید ژیان پور)

علم

دانشمندان باورهایشان در کوره آتش علم می ­سوزد. از دانشمند چیزی باقی نمی­ ماند جز علم.

(حمید ژیان پور) 

زبان پارسي را پاس بداريم

اصطلاح "زبان پارسي را پاس بداريم" در مورد كاربرد كلمات بيگانه كه معادل آن در زبان فارسي وجود دارد، بكار می‌رود. در مورد اغلاط املايي (سهواً و يا عامداً)، درست‌نویسی جزئی از مؤلفه‌های ويرايش است. ويرايش از الزامات نوشتن متن است كه می‌تواند منجر به روايي صوري متن بشود و چون ويرايش متن، روايي متن را افزايش می‌دهد، بر انتقال كامل مفهوم آن‌گونه كه به ماهيت محتواي متن مربوط است، می‌افزاید. در اين صورت اصالت ماهيت متن، محفوظ است و باعث شكست و نقض اصالت آن نمی‌شود. بنابراين به نظر می‌رسد چيزي كه باعث شكست حرمت زبان پارسي (شكست و نقض اصالت ماهيت زبان) می‌شود، استفاده از جايگزين كلمات، واژگان و اصطلاحات غیرفارسی است. زيرا اصالت ماهيت كلمات بيگانه برخواسته از خاستگاه زبان‌شناسی مربوط به خود است. كلمات پارسي درصورتی‌که غلط و نادرست استعمال شوند، خدشه‌ای به اصالت خاستگاه زبان‌شناسی ماهيت آن وارد نمی‌شود و موجب آن نخواهد شد تا حرمت آن نقض شود.

درحالی‌که پيچيدگي معرف سادگي است، زبان علم، زبان ساده نيست.

اگر به ساده‌گویی بپردازيم، دانش را در سطح آگاهي متوقف کرده‌ایم. دانش در این سطح آكادميك نيست و منجر به توسعه پويايي ديالكتيك نخواهد شد.

(حمید ژیان پور)  

تمدن

(کانال رسمی کوروش بزرگ)

قبلاً شنیده‌اید که یک ﻛﻤﭙﺎﻧﯽ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪ ﺭﺥ ﻛﺸﻴﺪﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﺧﻮﺩ، ﺳﻴﻤﯽ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ یک‌هزارم ﺗﺎﺭ ﻣﻮﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥ تولید و ﺑﺮﺍﯼ ﻛﻤﭙﺎﻧﯽ ﺭﻗﻴﺒﺶ ﺩﺭ ﮊﺍﭘﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ. ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﻛﻤﭙﺎﻧﯽ ﮊﺍﭘﻨﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻴﻢ ﺭﺍ ﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ، درحالی‌که ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﻮﺭﺍﺥ و سه سیم نازک‌تر از داخل آن رد ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ! شگفت‌انگیز بود، نه؟[...]

نقد و تحلیل

تحلیل متن نشان می‌دهد، نویسنده انگاره‌های فرهنگی را با مفهوم فرهنگ، همسان فرض کرده است و رفتار را که نوعی واکنش متأثر از زمینه‌ی محرکات محیطی است، نتیجه فرهنگ تلقی نموده است. تلقی رفتار فرهنگی به معنی فرهنگ، تلقی نادرستی است زیرا فرهنگ (Culture) به معنی تفکرات اندیشمندانه یک ملت یا یک قوم که محتوای باورمندانه برای زندگی و ساخت تمدن است، با عبور از واسطه‌های انگارهای فرهنگی، تجلی پیدا می‌کند [...]

انتخاب بزرگ‌سالان در فرآیند جذب

بزرگ‌سالان در فرآیند جذب، آنچه را که وجود دارد، انتخاب و به داربست ذهنی خود متصل می‌کنند. انتخاب آنان آگاهانه، با اشتیاق و توأم با تحلیل و تفسیر است.

 (حمید ژیان پور)

شفافیت

شفافيت شرط اوليه تعامل نيست. زيرا شفافيت فرايندي است تدريجي و رشد يابنده كه از كنكاش و واكاوي درزمینه‌ی ابهام، آن‌گونه كه گزاره‌های علمي قادر است غبار ابهام را به‌طور مشروط بزدايد، شكل می‌گیرد. اگر شفافيت محور و شرط اوليه تعامل باشد، در این صورت، چالش گفتگو كه منجر به سنتز مشروط علمي می‌شود، شكل نخواهد گرفت.

علم مولود سنتز چالش گفتگو است كه درزمینه‌ی ابهام، رشد تدريجي و مشروط می‌کند و خود ابهام می‌زاید. شفافيت اما بر روشني تام و گزاره‌های صدق تأکید می‌کند و نه از گفتگوي ديالكتيك، بلكه از گفت‌وشنود درزمینه‌ی صدق كلام رشد می‌کند و راهنماي عمل است نه راهنماي علم.

ما اينجا هستيم تا بر ابهام علم تأکید كنيم نه بر شفافيت صدق.

 (حمید ژیان پور)

كنكاش فلسفي در ماهيت علم اطلاعات و دانش ­شناسي

وجاهت علمي اطلاع‌رسانی، كنكاش در درك اصالت ماهيت آن است. اگر ارائه اطلاعات و اطلاع‌رسانی به اعضاء هدف اصلي باشد، در اين صورت اين پیش‌فرض را پذیرفته‌ایم كه آنچه آماده ارائه است، قابليت ارائه دارد. قابليت ارائه، فضاي دستوري بالا به پايين را تداعي می‌کند كه مناسب ارائه دانش، آگاهي و شناخت به معني دقيق كاركردهاي اطلاعات به معني اطلاعات است. اطلاعات در اين سطح قابليت گفتگوي ديالكتيك ندارد زيرا بر فهم اثبات­گرايانه مؤلفه‌های تعاريف عملياتي و كاركردها دلالت می‌کند[...]

جذب و انطباق

در جذب (درون سازي) بر دانسته هاي خود و در انطباق (برون­ سازي) بر نادانسته هاي خود متكي هستيم. در جامعه اي كه كودكان با روش جذب (درون ­سازي) و بزرگسالان با روش انطباق (برون سازي) ياد مي گيرند، مبلغان بيشتر از معلمان هستند.

(حمید ژیان پور) 

کودکان دانشمندان کوچکی هستند که...

کودکان دانشمندان کوچکی هستند که یاد می‌گیرند چگونه یاد بگیرند. نادانسته‌های کودکان تحیر آنان را برای یادگیری برمی‌انگیزد. یادگیری، عملیات ذهنی است که در اولین مراحل رو به رشد به‌وسیله دو پدیده فطری جذب و انطباق شکل می‌گیرد [...]

نقش میزگرد گفتگو در یادگیری کودکان

تصور کنید کودکان اجازه داشته باشند در فضای کتابخانه تخصصی، با استفاده از میزگرد گفتگو، هفته‌ای یک روز را با دوستان خود درباره‌ی کتاب موردعلاقه و یا کارهایی که منجر به کشف و یا ساخت وسیله‌ای شده است، گفتگو و تجربیاتشان را در چگونگی تغییر ساخت شناختی خود و رسیدن به مرحله کشف، با راهنمایی کتابدار در تبیین روش علمی استقرایی توضیح دهند. این پیشنهاد یکی از نمونه موارد استفاده از مهارت شناختی برای یادگیری یادگیری است.

(حمید ژیان پور) 

ارتباط مطالعه و توسعه دموکراسی

 (حسن محمودی)

علاقه شما به مفهوم دموکراسی که در چند نوشته قبلی شما مشهود بود ستودنی است...

به‌طور حتم ارتباط دوسویه‌ای میان مطالعه و توسعه دموکراسی وجود دارد و چه‌بسا اگر بخواهیم یکی را بر دیگری مقدم بشماریم، ازنظر من مطالعه است. مطالعه با توسعه آگاهی‌های اجتماعی و جهت‌دهی عاقلانه به مطالبات مردمی و همچنین توسعه پلورالیسم فکری و سیاسی در جوامع، تلاش‌ها برای رشد دموکراسی را منسجم‌تر می‌کند و وقوع آن را ممکن‌تر می‌سازد [...]

 نقد و تحلیل

در متن و محتوای زندگی اجتماعی، تعاریف عملیاتی و کارکردهای عینیت یافته، معرف مواجهه انسان با انتظارات است. انتظارات از تأمل و کنکاش در تفاوت میان توصیف وضعیت موجود با وضعیت مطلوب، به دست می‌آید و به نظر می‌رسد این از الزامات زندگی اجتماعی انسان است. ازآنجایی‌که الزامات متن زندگی اجتماعی انسان، نمی‌توانند تا بینهایت فضای لامتنهایی انتظارات، انبساط یابند، بنابراین چهارچوب‌ها، قواعد و قالب‌ها محدوده انتظارات منطقی انسان را در متن و محتوای زندگی اجتماعی تعیین می‌بخشد [...]

درياي علم

علم مانند دریایی است كه گستره آن، معرف سطح دانش و اطلاعات است.

درحالی‌که در عمق ناپيداي علم، هيچ چشم‌انداز زيبا، باشكوه و گسترده‌ای از آبي بيكران وجود ندارد تا در پهنه آن موج‌سواری كنيم و يا با کشتی‌های مجلل، باافتخار از آن عبور كنيم، در گستره آن (اطلاعات و دانش­شناسي)، تنوع براي تأمل و شناخت در سطح، بسيار زياد است.

در عمق درياي علم، مفاهيم در شكاف پوسته سفت‌وسخت باورهاي جزمي، با بارش باران انديشيدن و فلسفيدن به‌تدریج شكل می‌گیرد تا به گوهري ناياب تبديل می‌شود. راه كشف و رسيدن به عمق مفاهيم، مجاهدت در بطن فلسفيدن است. بنابراين به نظر می‌رسد تأمل و شناخت در گستره بيكران آبي درياي اطلاعات و دانش، ما را به باطن گوهر ناياب و گران‌بهای عمق درياي علم، نزديك نخواهد كرد.

(حمید ژیان پور) 

آیا خشونت و مطالعه باهم رابطه دارند!؟ 

موسسه مطالعاتی اقتصاد و صلح، تازه‌ترین گزارش خود را با عنوان "شاخص جهانی صلح" منتشر کرد.

آیا خشونت و مطالعه باهم رابطه دارند!؟

 نقد و تحلیل

مطالعه، نتيجه و معرف آخرين حلقه از فرآيند چرخه توسعه دمكراسي در جوامع است. دمكراسي، خود رشد را موجب می‌شود و رشد، زمینه‌ی توسعه دمكراسي را به وجود می‌آورد. هسته اصلي دمكراسي، ذهنيت رشد يابنده متكثري است كه فراتر از مرز باورهاي ایدئالیستی بر تجربيات مشترك انساني متكي است. از اين منظر، دمكراسي بر بستر زمينه و زمان تاريخي شكل نمی‌گیرد و در عينيت، وابسته به نتايج جبر حركت تاريخي نيست [...]

ماهيت پرسش

ماهيت پرسش بايد داراي تسلسل در تبيین باشد. به‌گونه‌ای كه هر پرسش مرتبط با گستره ذات مفاهيم تشکیل‌دهنده ماهيت پرسش، باشد و منجر به ايجاد هم‌افزایی نه در عرض که در طول و عمق مفهوم بشود.

پرسش:

آیا مفروضه‌های روش ­شناسانه علم اطلاعات و دانش ­شناسی، در تولید، نشر و اشاعه دانش، مبتنی بر تبیین اصالت ماهیت مفاهیم دمکراسی است؟

ازاین‌رو پرسش بعدي اين خواهد بود:

رابطه دمكراسي و توليد دانش چگونه تبيین می‌شود؟

آيا نشر و اشاعه دانش مبتني بر علم اطلاعات و دانش ­شناسي در توليد دانش نقش دارد؟

 (حمید ژیان پور) 

مفهوم علم اطلاعات و دانش­شناسي

میان مفهوم علم اطلاعات به‌مثابه دانش ­شناسی (شناخت دانش) و علم اطلاعات در معنی اطلاق علی ­العموم علم به فلسفه اشتراک لفظی وجود دارد و در ماهیت مفهوم تا آن اندازه اشتراک معنایی وجود ندارد که گستره عملکرد علم اطلاعات و دانش­ شناسی را تا آن‌سوی درک ماهیت مفهوم به ماهو مفهوم در تبیین هرمنوتیک از هستی­ شناسی و معرفت­ شناسی توسعه داد. به نظر می‌رسد آنچه از گستره مفهوم علم اطلاعات به‌مثابه دانش ­شناسی فرا روی ما قرار دارد، امکان فهم پوزیتیویستی ماهیت مفهوم دانش است که با استفاده از قابلیت‌های ذاتی خود، زمینه استفاده از روش‌های مواجهه بادانش را از طریق فناوری اطلاعات و کاربرد آن در روش‌های پژوهش فراهم می‌آورد [...]