متن و منتقد

كنكاش فلسفي در ماهيت علم اطلاعات و دانش ­شناسي

وجاهت علمي اطلاع‌رسانی، كنكاش در درك اصالت ماهيت آن است. اگر ارائه اطلاعات و اطلاع‌رسانی به اعضاء هدف اصلي باشد، در اين صورت اين پیش‌فرض را پذیرفته‌ایم كه آنچه آماده ارائه است، قابليت ارائه دارد. قابليت ارائه، فضاي دستوري بالا به پايين را تداعي می‌کند كه مناسب ارائه دانش، آگاهي و شناخت به معني دقيق كاركردهاي اطلاعات به معني اطلاعات است. اطلاعات در اين سطح قابليت گفتگوي ديالكتيك ندارد زيرا بر فهم اثبات­گرايانه مؤلفه‌های تعاريف عملياتي و كاركردها دلالت می‌کند.

من می‌اندیشم؛ اگر جامعه متخصصان علم اطلاعات و دانش ­شناسي، اطلاعات را در بخش‌های مختلف آن در نظر بگيرند و كنكاش فلسفي در ماهيت علم اطلاعات در وجه اشتراك و افتراق آن با مفاهيم ديگر (ازجمله دمكراسي و غيره) را جدا از قابليت ارائه فرض كنند، در اين صورت، بخش ديناميك علم اطلاع‌رسانی را ناديده گرفته و كنكاش در اصالت ماهيت آن را مجزا از ارائه فرض کرده‌اند. اين فرض كه علم اطلاعات و دانش ­شناسي جویباری جاري است كه به‌سوی بخش‌های مختلف علم درحرکت است تا ولع تشنگي خشک‌سالی ناشي از كمبود اطلاعات را برطرف كند، از پیش‌فرض اطلاعات به‌مثابه دانش ارائه برمی‌خیزد. در اين صورت به نظر می‌رسد پیکره‌ی عظيم دانش ارائه اطلاعات، همه هستي علم است كه شناخت فلسفي آن، مجزا از درك اصالت ماهيت وجود و هستي پيكره است. این‌که پرداختن به درك اصالت ماهيت اطلاع‌رسانی در بخش فلسفي آن قابل‌قبول است نوعي توتم ­پرستي اطلاعات است كه پرداختن به اصالت ماهيت آن، شكستن قداست آن است. درحالی‌که وجاهت علمي اطلاع‌رسانی، كنكاش در درك اصالت ماهيت آن است و اين واكاوي در بن‌مایه مفاهيم دانش به‌مثابه اطلاعات است. كليت منسجم علم اطلاعات و دانش­شناسي، وابسته مفروضه‌های روش­ شناسي آن است. بنابراين مواجهه با علم اطلاعات، مواجهه ماهيت و هستي آن است. ماهيت و هستي موضوع فلسفيدن است. در فلسفيدن، محقق آب را از سرچشمه ابهام می‌نوشد و قداست را تا رسيدن به انبساط مفهوم در هم می‌شکند.

در اين نحله، گفتگو، وسيله نيست هدف كنكاش و تبيین علمي است. تشكيك و ابهام از متن حضور در فضاي علم اطلاعات می‌جوشد و ما را به تأمل در مواجهه از طريق گفتگو (نه بحث) مشتاقانه و متواضعانه برمی‌انگیزد.

بر اين مژده‌ی دعوت فرهیختگان، به هم‌اندیشی، مباهي و مبتهجم و نقطه شروع را مبارك می‌بینم. ما اينجا هستيم تا توانايي خود را نه در تكريم قداست‌ها كه در تفهيم ابهامات بالا ببريم.

"بر اين مژده گر جان فشانم روا است"

 (حمید ژیان پور)