گفتگو
انتظار / اصلاحات
محمد محجوب:
بعضی‌ها جوری رأی‌دادن را حیثیتی کرده‌اند که آدم می‌ترسد پای صندوق برود. حیثیتی کردن انتخابات، تحدید آزادی افراد است به شیوه نرم. بعضی از ما هم که خداوندگار شیوه نرمیم.
حمید ژیان پور:
بالارفتن از پله‌های سراشیبی انتظار یعنی فروافتادن در فرجام تلخ انفعال...
از کورسوی روزنه امید، بیکرانگی جهان در حال تغییر را نمی‌توان دید.
انفعال در انتظار یعنی فعلیت مداوم تکرار عمل در دور باطل امید که منجر به طولانی‌تر شدن انتظار می‌شود.
محمد محجوب:
آیا طلب اصلاح نمودن انفعال و بی عملی است؟ چرا و به چه دلیلی، انتظار، مترادف افول از پلکان زمان است؟
حمید ژیان پور:
وقتی اصلاحات در صورت‌بندی همه‌جانبه دترمنیسم تاریخی انتظار، محبوس باشد، به‌تدریج ابتکار در عمل را برای رسیدن به شکوه تاریخی انتظار به انفعال تبدیل می‌کند تا زمان ما را با خود به وعده‌گاه بهشت گمشده تاریخ متصل کند.
محمد محجوب:
هر محبوسی امکان رهایی از محبس دارد. رد این امکان ممکن نیست. تلاش برای آزادی زندانی در طول تاریخ جاری و ساری بوده و گاهی منتج به نومیدی می‌شده و گاهی منتهی به امید.
حمید ژیان پور:
اگر اصلاحات بر زمان تقدیر باشد؛ مانند آنچه در نمونه تاریخی آن بیان شد رهایی از زمان ممکن نیست. اما اگر اصلاحات بر زبان تغییر باشد رهایی از دترمنیسم جبر تاریخی زمان همواره فرصتی نیکو برای فلسفیدن در آزادی است.
محمد محجوب:
فکر می‌کنم اصلاح یک امکان است که در موارد بسیاری نیز (لااقل ورای جغرافیای ما) تحقق‌یافته است.
مشکل اینجاست که عموماً زور انقلاب‌ها بر اصلاحات چربیده است.
لااقل در فرهنگ لغات ما، اصلاح‌طلبی نهایتاً مترادف سازش و تسلیم برابر نظام‌های حاکم تلقی شده و اصولاً ممارست تاریخی ما در این زمینه بسیار خلاصه و کم‌حجم بوده است. بخش اعظم تاریخ را خون و عدم نگاشته است.
محمد محجوب:
اگر فرض ما این باشد که به طور مثال از نمک توقع شیرینی داشته باشیم، فرمایش شما درست است. در برابر کنش‌های مدنی و انسانی، بعید می‌دانم صدور چنین احکامی جز در محدوده شعر و سخن مصداق داشته باشد.
حمید ژیان پور:
شعر و سخن نیست. انتظار فرج نمونه تاریخی و مصداق تفکر اصلاحات است.
محمد محجوب:
تا آن جا که در موردانتظار فرج شنیده‌ام، تلاش برای بهبود شرایط گونه‌ای مانع‌تراشی در امر ظهور تلقی شده است. فراگیرشدن تباهی، زمینه‌ساز تلقی می‌شود، نه اصلاح.
حمید ژیان پور:
اصلاحات در انگاره دترمنیسم تاریخی، اصول‌گرا و غیرقابل‌اصلاح است.
محمد محجوب:
اگر چنین می‌بود، این تعبیر از دایره واژگان رخت بر می‌بست. تا زمانی که وجوهی از اصلاح در جهان قابل‌مشاهده است، به این امکان باورمندم.
حمید ژیان پور:
در ساحت اندیشه و عمل، انگاره جهان واژگان اصلاحات در زبان تغییر با انگاره جهان اصلاحات در زمان تقدیر، یکسان انگاشته نمی‌شود.
محمد محجوب:
بله. اما واژگان کهنه و غیر مستعمل، محصول بی عملی و عدم کاربری آن‌هاست. تا زمانی که تعبیری ورد زبان‌هاست، به معنای تنفس آن تعبیر در فرهنگ جامعه است.
حمید ژیان پور:
فرهنگ در روح جمعی اراده پنهان مردم نهفته است که اراده کرده‌اند اصلاحات را اصلاح کنند.
محمد محجوب:
اصلاح اصلاحات نیز گونه‌ای از تحرک در حوزة زیست جمعی است. مبارک است. حتی اگر زودبازده نباشد.
حمید ژیان پور:
درصد قابل‌توجهی از مردم، به انفعال در مقابل انتظار تقدیر تاریخ قویاً نه گفتند و اهتمام عمل در مقابل انفعال در انتظار را در اراده روح جمعی خویش نشان دادند.
محمد محجوب:
عددها تغییر می‌کنند. مانند نرخ ارز. مهم این است که چهل درصد را هرگز نمی‌توانید از ذهن تاریخ حذف کنید.
حتی اگر دو درصد مشارکت باشد، یعنی با بیمار مواجهیم نه میت.
حمید ژیان پور:
اعداد در هیاهو تغییر می‌کنند؛ اما اراده روح جمعی در سکوت فرهنگ حرکت می‌کند. در سکوت، حرکت جوهری برای تغییر نهفته است.
محمد محجوب:
امکان بارور شدن این بذر نهفته (سکوت) همواره وجود ندارد. میل به فساد دانه در زیر خاک نیز بخشی از واقعیت است.
حمید ژیان پور:
ما باید مفاهیم مندرج در کلمات را دقیق کنار هم قرار می‌دهیم تا گفتگو شکل بگیرد.
سکوت، به‌وسیله مفهوم حرکت جوهری معنا می‌یابد. حرکت جوهری، یعنی"نو شدن لحظه‌به‌لحظه وجود است" که در آن سکون و فساد راه ندارد و به قول ملاصدرا همواره به فعلیت می‌رسد.
موضوعات مرتبط: گفتمان
برچسب‌ها: گفتمان
