گفتگو
جبر تاریخ
حمید ژیان پور
تاریخ را دوست ندارم...
میاندیشم؛ تاریخ به ما میگوید ما وارثان نیت پنهان اجدادمان هستیم...
سادات هاشمی
میراث آشکار و پنهان اجدادمان هست، اما دنبالهرو آن نیستیم. تاریخ برای درس گرفتن است نه برای میراثی که نسل به نسل آن را برای آیندگان بجا بگذاریم.
حمید ژیان پور
در تاریکخانه اندیشه من، تاریخ، دشمن آزادی است...
سادات هاشمی
تاریخی که ساختگی و برای اقتضا شرایط موجود است، بله.
اما تاریخی که گنجینهای از فرهنگ و تمدن واقعی اجدادمان باشد، خیر.
حمید ژیان پور
همه آنچه انسان را در برگرفته است ساخته انسان است.
سادات هاشمی
بله.
در ارتباط با تاریخ سخن میگوییم، تاریخ را ما و اجدادمان ساختهایم؛ اما تاریخ روایت وقایع است، وقایع گذشته...
اما واقعیتهای تاریخی، چگونه روایت شدند؟
واقعی یا ساختگی؟
حمید ژیان پور
فرهنگ، با تاریخ نیست. فرهنگ بر تاریخ است. فرهنگ، تمدن را تسخیر و تاریخ را تطهیر میکند.
میاندیشم؛ واقعیتهای تاریخی ادامه جبر تاریخ است.
سادات هاشمی
تاریخ به نظر من همیشه، فرهنگ را نیز با خود به همراه دارد، تاریخ به دست انسانها رقم میخورد وزندگی انسان، بافرهنگ عجین شده است.
حمید ژیان پور
در اندیشه من این همراهی نمیتواند معنای همعرضی باشد.
سادات هاشمی
متوجه منظورتان نشدم، لطفاً کمی مطلب را بازکنید.
حمید ژیان پور
چگونه است که علیرغم عبرتهای تاریخی، تاریخ در حال تکرار حوادث گذشته است.
سادات هاشمی
من فکر میکنم که چون تاریخ را انسانها رقم میزنند و انسانها، آرمانها و علایق و آرزوهای مشترک زیادی دارند و برای رسیدن به آنها حوادث و وقایع زیادی تکرار میشود و به یکچیز دیگر همفکر میکنم اینکه، بازهم بیارتباط به فرهنگ انسانها نیست. فرهنگ هم باعث تکرار تاریخ میشود.
حمید ژیان پور
این سخن ممکن است به این معنا باشد که علایق و آرزوهای مشترک آبشخور مشترک دارد. آبشخور مشترک، معنای ثانی غریزه است. درحالیکه این امر در مورد انسان و انسانیت اینگونه نمینمایاند.
سادات هاشمی
انسان هم به دنبال اهداف و آرمانهای غریزی است و هم غیر آن.
ازنظر من حتی اگر غریزی باشد، با انسان منافاتی ندارد.
ناصر کشمیری
تنها فایده تاریخ این است که از مطالعهاش، انسان از ترقی و آینده بشر هم ناامید میشود!
سادات هاشمی
خیلی برداشت مأیوسکنندهای هست.
ناصر کشمیری
تاریخ دقیق و صحیحی وجود ندارد. همه سراسر با جعل و دروغ همراه است و تشخیص درست تقریباً ناممکن.
سادات هاشمی
تا حدود زیادی موافقم؛ اما چرا باید از آینده، خیلی ناامید شد؟ هرچند که شاهد هرروزه سقوط و افول انسانیت هستیم.
تاریخ را در هر دورهای، به نفع کسانی نوشتند که قدرت در دستشان بود...
من در ابتدای گفتگو، از تاریخ ساختگی صحبت کردم اما میشود تا حدودی واقعیتها را از دل تاریخ بیرون کشید.
ناصر کشمیری
اما مشکل است. همین مورد نادرشاه بالاخره قهرمان ملی بوده یا جنایتکاری کشورگشا؟
سادات هاشمی
چون اطلاعات تاریخی ندارم فقط نظر شخصی خودم را مینویسم. آنجا که از مرزهای سرزمینش دفاع کرد و دشمن را بیرون کرد، کارش باارزش است و آنجا که برای کشورگشایی، به سرزمینهای دیگر حمله کرد و خونریزی بپا کرد، کارش جنایت است و طمع قدرت داشته است.
ناصر کشمیری
در عصر حاضر که دسترسی به اسناد و مدارک هست بازهم قضاوت مشکل میباشد.
چه گوارا ازنظر خیلیها قهرمان و ازنظر آمریکائیها تروریست است. پوتین؟ سردار سلیمانی؟ و...
سادات هاشمی
جناب ژیان پور گفتند که: "چگونه است که علیرغم عبرتهای تاریخی، تاریخ در حال تکرار حوادث گذشته است."
من منظورم از پاسخی که دادم همین بود که برخی طمعها، مانند طمع به قدرت، ثروت، منافع، کشورگشایی و... تحت پوششهای مختلف مثل دین، دفاع و انساندوستی و...که از اهداف و آرمانهای بسیاری از انسانهاست، باعث تکرار تاریخ میشود که شاید ظاهرش فرق کند اما باطن کار یکی هست.
حمید ژیان پور
غرایز انسان انکارناپذیر است؛ اما ممکن نمینمایاند که علایق مشترک انسان از غرایز پنهان انسان ریشه بدواند.
سادات هاشمی
غرایز را شما مطرح کردید، اما نظر من این بود که انسان هم به دنبال اهداف و آرمانهای غریزی است و هم غیر آن...
اشتراکات انسانی، چه غرایز، خواستهها و چه آنچه طبیعت انسانی به سمت آن گرایش دارد، کم نیست که موجب ایجاد آرمانها و اهداف مشترک به شکلهای مختلف میشود و در عمل هم نتایج مشابه پدید خواهد آمد.
تاریخ پر از جنگهایی است که باهدف ترویج دین، یا کشورگشایی و قدرتطلبی بود.
حمید ژیان پور
اهداف و آرمانهای مشترک نمیتواند نتایج مشترک به بار آورد، اما عاملیت اختیار در انسان، موجب تکرار پدیدهها میشود؛ بنابراین به نظر میرسد اختیار موجب تکرار میگردد. عاملیت اختیار در انسان محرک غلبه انسان بر جبر طبیعت است و به نظر میرسد تجربه زیسته انسان، عامیلت اختیار در انسان را به وضع تبیین میکند. میاندیشم درحالیکه تاریخ مدعی روایت پیشینه تجربه زیسته انسان است من این ادعا را ناروا میبینم.
سادات هاشمی
اگر درست متوجه منظور شما شده باشم، موافق نیستم.
وقتی از انسان صحبت میکنیم، عاملیت اختیار را جدا از انسان در نظر نداریم. از انسان مختار صحبت میکنیم که او با اختیار خود، به سمت آرمانها و اهدافی کشیده میشود.
حمید ژیان پور
درحالیکه عاملیت اختیار میتواند برخاسته از تاریخ تجربه یا عمل زیسته انسان باشد اما تاریخ تجربه زیسته انسان، تاریخ اختیار انسان نیست.
سادات هاشمی
بله با این سخن موافقم.
حمید ژیان پور
من تاریخ مستند را میستایم و تاریخ مفتخر را ناروا مییابم...
سادات هاشمی
درست است، اما استاد، تاریخ را دشمن آزادی ندانید...
حمید ژیان پور
دشمن قوی، محرک آزادی است...
موضوعات مرتبط: گفتمان
برچسبها: گفتمان
