متن و منتقد

والدین ایثارگر

(مرضیه داوودپور)

در هر کاری افراط بد است و این کار نرمال نیست. هر کس حقوقی در زندگی دارد ازجمله والدین که باید در مورد خود رعایت کنند. ایثار زیاد برای طرف مقابل اثرات منفی هم دارد ازجمله فرزندی که مورد آن قرارگرفته احساس گناه می‌کند که طرف ایثارگر از زندگی‌اش به خاطر من لذت نبرد و دیگر این‌که او را وابسته می‌کند. یکی از دوستان ما دختر جوانی است که در یک شهر اروپایی فوق‌لیسانس می‌خواند و با دو دختر آمریکایی ازجمله آرژانتینی هم‌خانه است. می‌گوید از استقلال این دو و عرضه‌ای که در مبارزه با مشکلات غربت دارند تعجب می‌کنم. چون در کشورهای آمریکایی و اروپایی بچه‌ها از حدود نوجوانی مستقل می‌شوند (این لزوماً به معنی داشتن هم‌خانه از جنس مخالف نیست و ممکن است دخترها با دخترها هم‌خانه شوند و پسرها با پسرها مثل این دختر) دوست ما می‌گوید وقتی به آن‌ها گفتم در ایران دختران تا ازدواج نکنند تحت حمایت پدر و مادر و در یک خانه‌اند. خیلی تعجب کردند و پرسیدند: شاید آن دختر هرگز ازدواج نکند می‌خواهد همین‌طور تحت مراقبت پدر و مادرش باشد؟

منظور من این نیست که یک‌مرتبه سنت‌ها و رسم‌هایمان را در هم بکوبیم اما نباید روی آن‌هم پافشاری کنیم.

نقد و تحلیل

عرصه تعاملات میان انسان‌ها تحت عناوینی که تعریف منقبضی از رفتار افراطی را نشان می‌دهد، قرار نمی‌گیرد. تعامل، مدلی منقبض و منسجم و از پیش تعریف‌شده نیست که بتوان نام خاص مانند والدین ایثارگر، والدین غیرفعال و غیره بر آن گذاشت. نابهنجاری و غیر نرمال بودن در منحنی رفتار والدین و فرزندان وجود دارد اما جهت حرکت و مسیر آن ثابت فرض نمی‌شود تا بتوان نام و عنوان افراط و یا تفریط را بر آن گذاشت؛ زیرا عنصر مهم و تأثیرگذار در دایره تعامل، رفتار هوشمندانه است که از تجربه، شناخت و انتزاع فرد نسبت به زمینه موردنظر تأثیر می‌گیرد؛ بنابراین به نظر می‌رسد نابهنجاری در تعاملات رفتاری میان والدین و فرزندان و یا بالعکس، میل به سمت میانگین دارد. عنصر مهم درحرکت به سمت میانگین، رفتار هوشمندانه است که به اقتضای تجربه و شناخت انتزاعی فرد از خود و محیط شکل می‌گیرد. دختر و پسر نوجوان ایرانی در تعامل با محیط به همان اندازه هوشمند است که یک نوجوان آمریکایی و یا اروپایی. ایجاد زمینه استقلال در جوانان یک فرصت است که جوانان در ایران، در هر شرایطی آن را به گونه‌های مختلف تجربه می‌کنند. رفتار هوشمندانه مبتنی بر هوش شهودی و هوش اجتماعی، زمینه مهم ایجاد فرصت استقلال برای جوانان را فراهم آورده است. در ایران هشت سال دفاع در جنگ را جوانانی اداره کردند که استقلال اراده و عمل هوشمندانه آنان موجب تعجب و شگفتی جهانیان است. آفرین‌ها بر دست و بازوی جوانان هوشمند و والدینی که الگوی شگفتی و تحسین هستند.

(حمید ژیان پور)