متن و منتقد

نقد چندوجهی

(شهین راکی)

هر متنی می‌تواند حاوی نکات مثبت و منفی باشد و نقد باید چندوجهی باشد.

نقد و تحلیل

اصطلاح نقد خوب مطلق، تعريف علمي ندارد. بديهي است كه اساساً هر چيزي كه خوب مطلق فرض شود از دايره نقد خارج می‌شود.

اصطلاح نقد بد مطلق، تعريف علمي ندارد؛ و بديهي است هر چيزي كه بد مطلق فرض شود نقد نشده است بلكه بد مطلق فرض شده است.

اصطلاح نقد چندوجهی در متون علمي تعريف و معنايي ندارد. چندوجهی سخن گفتن بيان را از نقد علمي خارج و به تعارف و تكلف و چندپهلو سخن گفتن نزديك می‌کند.

روش انتقاد علمی روشی دقیق و مبتنی بر گزاره‌هایی است که در آن بتوانیم مفاهیم را در معنی ذهنی و مصادیق عینی و خارجی آن موردبررسی قرار دهیم.

بيان اديبانه در كليت خود، داراي ساختار فلسفي است و نشان‌دهنده تأملات باطني نويسنده در توجه به نتايج ذهني و عيني گزاره‌های فلسفي است. گزاره‌های فلسفي در اولين و درونی‌ترین مرحله به نتايج پیچیده‌تر ذهني منتج می‌شود كه در ساختار، داراي تسلسل در بيان يا منطق طولي است.

بنابراين به نظر می‌رسد نتيجه ذهني يك بيان فلسفي، در عينيت مصاديق خارجي، منطقاً بايد بتواند به‌درستی، قابل‌قبول و درك باشد.

نقد علمي، گزاره‌های چندوجهی را كه در مفهوم دچار ابهام در شناخت معني هستند، متناقض و چندپهلو ارزيابي می‌کند و قابليت زبان‌شناختی آن را ضعيف می‌یابد. نقد با گزاره‌ها سروکار دارد نه با وجوه گزاره.

(حمید ژیان پور)